به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز شاعران بزرگ در ادب فارسی کم نبوده و نیستند و به تبع آن زبان فارسی پر از اشعاری است که زبانزد خاص و عام است. در این میان اشعاری که با عرق ملی-میهنی و زندگی مردم عادی آمیختگی دارند از پربسامدترینها هستند. شاعران بزرگی مانند فردوسی، حافظ، مولانا و سعدی را کمتر کسی است که نشناسد و با اشعار آنها آشنایی هرچند جزئی نداشته باشد. حتما شما هم در دوران مدرسه و دانشگاه اشعاری خوانده اید و باز هم ممکن است که تعدادی از آنها را در ذهن داشته باشید. حال تصور کنید بیت معروف ( بسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی) یا (چنین گفت پیغمبر راستگوی/ز گهواره تا گور دانش بجوی) که سالها با نام فردوسی شناخته شدهاند از این شاعر مشهور نباشند. اشعاری از این دست که اتفاقا کم هم نیستند، فقط مختص اشعار فردوسی نیست و با نام جعلیات یا الحاقیات شاهنامه شناخته میشوند. خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز در این باره به سراغ عده ای از شاهنامه پژوهان و استادان دانشگاههای کشور رفته است تا صحت و سقم اشعار اینچنینی و فلسفه پیدایش آنها را پرسوجو کند.
بیشتر بخوانید:
جعلیات شاهنامه از ارزش فردوسی کم نمیکند / بررسی اشعار جعلی نشان توجه به زبان فارسی
عدهای در گذر تاریخ پشت شخصیت فردوسی پنهان شدند / لزوم هوشیاری در صحتسنجی اشعار شاهنامه
جالب است بدانید که استاد علیرضا قیامتی درباره بیت معروف «چنین گفت پیغمبر راستگوی/ز گهواره تا گور دانش بجوی» میگوید: این بیت در دوران پهلوی و در قرن معاصر سروده شده است. فردی این حدیث پیامبر را به صورت منظوم درآورده و استاد سعید نفیسی یا مینوی برای کتابهای درسی آن را انتخاب می کنند. در حقیقت این بیت در هیچ کدام از نسخه های شاهنامه نیست و از جعلیات است. حتی چند نسخه کهن را نیز مطالعه کردیم که این بیت در آن نبوده است.
فردوسی نژادپرست نیست
وی همچنین درباره نظر فردوسی راجع به اعراب با استناد به این ابیات «ز شیر شتر خوردن و سوسمار/ عرب را بدانجا رسیده است کار/ که تاج کیانی کند آرزو/ تفو بر تو ای چرخ گردون تفو) اظهار کرد: اساسا این دو بیت را نمی توان الحاقی گرفت. برخی گفتند این ابیات بوی نژادپرستی می دهند در صورتی که این نژادپرستی نیست. فردوسی به هیچ عنوان نژادپرست نبوده است و اینکه بگوید ایرانی ها بر دیگران برتری دارند چنین نیست. زمان حمله اعراب به ایران و تاخت و تازهای آنان به ایرانی ها ستم میشد ، لذا فردوسی نمی توانست آرام بنشیند و در برابر اینهمه بیدادگری ساکت بماند که مباداد بعدها یکسری افراد به او انگ بزنند. در واقع این مضمون اشاره به فرهنگ غذایی یک ملت دارد و نمی توان آن را توهین خواند. این ابیات فقط به گروهی که بیدادگری می کردند برمی گردد.
بیشتر بخوانید:
چگونه اشعار جعلی به شاهنامه راه یافت؟/ دیدگاه فردوسی راجع به زن مثبت است
استاد فریدون جنیدی شاهنامه پژوه با اشاره به چرایی پیدایش اشعار الحاقی به شاهنامه گفت: این افزودگیها از زمان سلطنتِ مودودِ بن مسعود بن محمود غزنوی با متنِ اصل شاهنامه درآمیخته است. مودود همه شاهنامههای موجود را جمع کرد و چند نفر از شاعران یاوه گو مثل فرخی را گردآورد و از آنها خواست در میان شاهنامه مدحهای محمود غزنوی گنجانده شود. در حالی که زمانی که سرودن شاهنامه آغاز شد محمود غزنوی کودک ۱۱ساله ای بود.
سالها است که با جعلیات روان فردوسی را آزار میدهیم
جنیدی اظهار کرد: سالها است که با جعلیات روان فردوسی که نماد ملیت ایرانی است را آزار میدهیم. متاسفم که حتی کسی مانند سعید نفیسی و ملک الشعرای بهار به آن توجه نکردند.
بیشتر بخوانید:
چگونه اشعار جعلی به شاهنامه راه یافت؟/ دیدگاه فردوسی راجع به زن مثبت است
وی درباره اینکه آیا بیت (بسی رنج بردم در این سالسی/ عجم زنده کردم بدین پارسی) سروده فردوسی است، اظهار کرد: این بیت از اشعار جعلی است که عدد بعد معدود نمیآید، در زبان فارسی حتی یک بچه ای این را نمیگوید و کلمه عجم به معنای کودن، گنگ و بی خرد آیا ممکن است فردوسی که نماد فرهنگ و زبان ایرانی است به ایرانیان چنین چیزی بگوید؟
زن در شاهنامه مقدس است
وی با تاکید بر تقدس جنس زن در اشعار فردوسی تشریح کرد: نظر فردوسی راجع به زن بسیار مثبت است و میبینیم که چطور راجع به رودابه و سین دخت حرف میزند. این بیت «زنان را ستایی سگان را ستای/ که یک سگ به از صد زن پارسای/ زن و اژدها هر دو در خاک به/ جهان پاک ازین هر دو ناپاک به» نادرست است، موافق با فرهنگ ایران نیست و در شاهنامه وجود ندارد.
جعلیات از ارزش فردوسی کم نمیکند
در آخر می توان به قول اسماعیل آذر استاد دانشگاه استناد کرد که اصولاً هر شاعری که بزرگ میشود و کارش مورد توجه قرار میگیرد به ۲صورت با آن برخورد میشود، یا از او تقلید میشود مثل نظامی گنجوی که خمسه دارد و دهها شاعر مانند خواجوی کرمانی در آثاری مانند کمالنامه، گوهرنامه، گل و نوروز از او تقلید کردهاند.
بیشتر بخوانید:
جعلیات چگونه وارد شاهنامه فردوسی شد؟ / نقص میان تحقیقات و اطلاعرسانی عمومی
استاد دانشگاه گفت: دوم اینکه به تبع آن طوری از آن شاعر اقتباس کردهاند که کسی نمیداند که اثر متعلق به شاعر و نویسنده اصلی است یا خیر.
وی افزود: در واقع اشعار الحاقی به شاهنامه کم نیستند و فراوان میبینیم اما این هیچ خسارتی به اصل قضیه وارد نمیکند. شاعری که ۳۰هزار بیت شعر میگوید اگر ۵۰۰بیت هم الحاقی باشد اتفاقی نمیافتد.
آذر تشریح کرد: روی هم رفته اینکه اگر درباره فردوسی هر نوعی صحبت شود از ارزش فردوسی کم نمیشود. آنچه که ترکها راجع به مولوی میگویند نباید نگران بود چون در درجه اول زبان ایشان فارسی است و اینها یک بیت هم نمیتوانند شعر بسرایند. اگر ما باید مطالعهای کنیم پیرامون فضای مجازی است و اینکه عدهای کارهایی به نام کسی دیگر میکنند اینکه اشعار جعلی بررسی میشوند نشان توجه به زبان فارسی است و حتی کار این افراد نیز ارج دارد.
انتهای پیام/
نظر شما