گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز- فیلم سینمایی «پیر پسر» دومین ساخته بلند اکتای براهنی بعد از فیلم سینمایی «پل خواب» است که در سال ۱۴۰۰ ساخته شد و نهایتا در جشنواره فیلم فجر چهل و سوم با یک اکران ویژه در بخش غیر مسابقه توانست تحسین منتقدین را با خود همراه کند.

هرچند که این فیلم ۳ ساعته براهنی از سال ۱۴۰۰ تاکنون توقیف بود اما هیچگاه دلایل توقیف «پیر پسر» به صورت رسمی اعلام نشد اما برخی منتقدان معتقدند که عدم اکران عمومی «پیر پسر» ناشی از برداشت‌های سلیقه‌ای و محافظه‌کارانه از محتوای فیلم بوده است. ساخته جدید براهنی نهایتا در خرداد ماه موفق به دریافت پروانه نمایش شد و فردا چهارشنبه ۲۱ خرداد ماه اولین روز اکران آن بر روی پرده سینماهای سراسر کشور خواهد بود.

البته برخی دیگر معتقدند اصلی‌ترین دلیل توقیف پیر پسر آن چیزی است که «برادران لیلا» هم بخاطرش توقیف شد یعنی خدشه‌دار شدن مقام پدر که البته برای توقیف یک فیلم دلیل بی‌معنایی است.

اگر فیلمی ساخته شود که پدری در آن پلید است، معنایش پلید بودن همه‌ی پدران نیست؛ و اگر فیلمی ساخته شود که پدری در آن مهربان است، صفحه‌ی حوادث روزنامه را باز کنی ممکن است به پدر بابک خرمدین یا پدرهای دیگری برخورد کنی که فرزندان‌شان را مثله کرده‌اند! ضمن اینکه ما در ادبیات کلاسیک خودمان رودررویی پدر و پسر زیاد داریم و در ادبیات و اسطوره‌ی غرب هم که مشخص‌ترین‌شان «اودیپ» سوفوکل است که اصلا عقده‌ی پدر در روانشناسی از آن نشات می‌گیرد و در تیتراژ فیلم هم به همه‌ی منابعی که برای نوشتن فیلمنامه مورداستفاده‌ی اکتای براهنی قرار گرفته بود اشاره شده است. از «رستم و سهراب» شاهنامه تا «اودیپ» و «برادران کارامازوف» داستایوسکی.

علی (حامد بهداد) و رضا (محمد والی‌زادگان) دو برادرند که هر یک دنیای متفاوتی دارند و پدر آنها غلام (حسن پورشیرازی) است و علی و رضا از دو مادر جدا هستند. یکی غرق در کتاب و دیگری لبریز از انتقام است. آن‌ها با وجود تفاوت‌ها یک وجه اشتراک دارند و آنهم تنفدر از پدرشان است که فردی شراب‌خور و شیطان صفت و دارای مشکلات اخلاقی است.

در میانه مشکلات ریز و درشت علی و رضا با اخلاق پدرشان سروکله فردی به نام رعنا (لیلا حاتمی) به عنوان مستاجر آنان پیدا می‌شود که درام داستان از این نقطه شکل می‌گیرد و یک رقابت عشقی بین علی با پدرش غلام آغاز می‌شود که در این کشمکش رازی سیاه برملا می‌شود.

«پیر پسر» توانایی این را دارد تا در یک لوکیشن محدود، ۳ساعت مخاطبین خود را روی صندلی میخکوب کند و فیلم با پایان سانس سالن سینما به پایان نمی‌رسد بلکه تا مدتی روی ذهن مخاطب اثر می‌گذارد و فکرش را مشغول می‌کند. شما یک فیلم ایرانی دیگر نام ببرید که پس از ۳ ساعت، نگران باشید که نکند تمام شود؛ این حاصل ریتم خوب، قصه‌گویی درست و وارد کردن و درگیر کردن مخاطب در جهانِ روایی داستان است. فیلمی که در کنار مضمون جسورانه‌اش، ساختار دقیقی برای ارائه مضمونش دارد و به غایت «سینما» است.

سینما به عنوان هنر هفتم به شدت وام دار ادبیات بوده و بخش مهمی از بهترین فیلم های تاریخ سینما را رقم زده اند. اتفاقی که در سینمای ایران به ندرت رخ داده و دلیل آن هم ترس فیلمساز از قضاوت و قیاس بوده است هرچند در سال های اخیر تا حدودی شاهد فیلم های اقتباسی در سینما و تلویزیون ایران هستیم. پیرپسر نیز فیلمی به شدت ادبی است به این معنا که تمام اجزایش از قهرمان تا ضد قهرمان و شخصیت‌ها از ادبیات داستانی کلاسیک وام گرفته شده است همانطور که براهنی در ساخته قبلی خود یعنی «پل خواب» از رمان «جنایات و مکافات» نیز بهره برده است.

بسیاری معتقدند چه در سینما و چه در نمایش خانگی اگر شاهد آثاری ضعیفی هستیم مشکل از فیلمنامه است و نبود فیلمنامه قوی سینمای ایران را به لبه پرتگاه برده است. هرچند فیلمنامه پیرپسر یک اثر ضعیف و دم دستی نیست اما چندان شاهکاری هم در دنیای سینما نیست بلکه کارگردانی، تدوین، موسیقی و بازی های درخشان بازیگران این فیلم بخصوص بازی حسن پورشیرازی را میتوان شاهکاری در دنیای این روزهای بی رمق سینما حساب کرد. بازی‌ای که اگر قرار بود این فیلم در جشنواره فیلم فجر حضور پیدا کند بی شک باید به حسن پورشیرازی دوتا سیمرغ تعلق می‌گرفت.

بازی حسن پورشیرازی و ساختن یک هیولای فراموش‌ناشدنی در سینمای ایران شگفت‌انگیز است و بازی در نقش غلام این فیلم سینمایی نه تنها بهترین بازی پورشیرازی بلکه یکی از بهترین بازی‌های تاریخ سینمای ایران است.

«پیر پسر» همچنین ثابت کرد که راه نجات سینمای ایران آثار سخیف کمدی با شوخی های جنسی نیست و اگر فیلمی استخوان‌دار ساخته شود حتما مورد استقبال قرار خواهد گرفت همانگونه که سینماداران این را پذیرفته اند که اکران ۳ساعته پیر پسر را با همان فروش بلیط یک سانسی انجام دهند و این خود به نوعی نشان استقبال از فیلمی است که هنوز نیامده پیش فروشش آغاز گردیده است.

اکتای براهنی در فیلمش مخاطب را غافلگیرتان می‌کند. نه فقط در سکانس نفس‌گیر پایانی که خشونت را به شکلی عریان و صریح به تصویر می‌کشد که حتی در پدید آوردن جو و اتمسفر عاشقانه درست عمل کرده است.

هرچه که هست «پیر پسر» توانست با همان یک سانس اکران ویژه نظر همه منتقدین را به خود جلب کند و در روزهای آینده نیز مشاهده خواهیم کرد میزان استقبال عموم مردم این فیلم چگونه خواهد بود.

کیانوش رضایی خبرنگار سینما و فعال رسانه*

انتهای پیام/