امروز ۲۵ مهر برابر با ۱۷ اکتبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویدادها:
بیشتر بخوانید:
۶۷۵ پیش از میلاد - تصرف «انشان» و طلوع دودمان هخامنشیان
طبق نوشته های هرودوت و سایر مورخانی که در زمینه تاریخ ایران باستان تحقیق کرده اند و کشفیات باستانشناسان، هخامنش از بزرگان پارس در نخستین ماه پاییز (اکتبر) سال ۶۷۵ پیش از میلاد شهر «انشان Anshan» واقع در ۴۶ کیلومتری شمال شیراز امروز را تصرف کرد که طلوع دودمان هخامنشیان است. شهر «انشان» یکی از دو پایتخت ایلام بود. پایتخت دیگر ایلام؛ شهر شوش بود. با این فتح، نطفه امپراتوری ایران گذاشته شد که هفت دهه بعد، کوروش دوم (کوروش بزرگ) با تصرف بابل آن را تکمیل و در اکتبر سال ۵۳۹ پیش از میلاد در همین شهر آن را اعلام داشت که شرح آن در استوانه کوروش آمده است. این استوانه سفالی که در موزه بریتانیا نگهداری می شود در سال ۱۸۷۹ در کشفیات باستان شناسی بابل به دست آمد. همین استوانه نخستین منشور ملل و اعلامیه حقوق انسان شناخته شده که سندی ارجمند و از افتخارات بشر است. در این استوانه، کوروش از یک حکومت جهانی مرکب از ملل متحد، مستقل و متساوی الحقوق نام برده و تاکید بر رعایت حقوق و آزادی های انسانی و حکومت کردن با رضایت ملت (دمکراسی) و حفظ جان و مال و حیثیت افراد و ساخت دنیایی به دور از ترس، ارعاب، و بی قانونی یاد کرده است.
پس از هخامنش، به ترتیب تیسپسTeispes، کوروش اول، آریارامنسAriaramnes و کامبیز اول بر پارس به پایتختی انشان حکومت کرده بودند. کوروش دوم (بزرگ) نوه پادشاه وقت ماد بود. پدر کوروش با هدف متحد ساختن دو طایفه ایرانی ماد و پارس با «ماندانا» دختر پادشاه ماد که مادر او نیز دختر پادشاه لیدی (آناتولی) بود ازدواج کرده بود. بنابراین کوروش خود را وارث حکومت همه ایران زمین می دانست و کشور را یکپارچه کرد و زیر نظر یک دولت مرکزی قرار داد. وی به اخلاقیات و شئون انسانی توجه خاص داشت و جنگ او با قوم ماساگتائه در منطقه «فرارود»عمدتا به این دلیل بود که این قوم حرمت ازدواج را رعایت نمی کرد و معاشرت زن و مرد و سکس علنی (همبستر شدن در حضور دیگران) را عیب نمی دانستند، و چون از استپ های شمالی تر به منطقه تاجیکستان امروز نزدیک شدند، کوروش واهمه کرد که اسلوب زندگانی و روش معاشرت های آنان به ایران زمین وارد شود که به جنگشان شتافت که در سال ۵۲۹ پیش از میلاد جان باخت و جسد او را همان طور که وصیت کرده بود به زادگاهش بازگردانیدند و در پاسارگاد دفن کردند و قبر او در طول ۲۵ قرن از گزند زمانه مصون مانده و به ما رسیده است و اینک رسالت محافظت از آن بر عهده ما (همه ایرانی تبارها) است.
۱۲۴۴ - صلیبیون که بیت المقدس را در دست داشتند در جنگ «حربیه» در منطقه غزه از نیروهای ائتلاف مسلمانان شکست خوردند و ۵۰۰۰ کشته و ۸۰۰ اسیر دادند. گروههایی از خوارزمیان نیز در این ائتلاف مشارکت داشتند.
۱۷۵۹ - حملات احمدخان دُرّانی به هندوستان
۱۷ اکتبر سال ۱۷۵۹ احمدخان دُرّانی سومین حمله نظامی خود را به هندوستان آغاز کرد. وی در طول هفت سال سه بار به آن سرزمین حمله نظامی برده بود. احمدخان در ارتش ایران یک ژنرال بود که پس از کودتای نظامی دهم ژوئن ۱۷۴۷برضد نادرشاه افشار و قتل او، به زادگاهش افغانستان بازگشت و با استفاده از آشفتگی اوضاع ایران خودرا امیر افغانها خواند که تا آن زمان همواره ایرانی خوانده می شدند و ایرانی تبار و دارای فرهنگ مشترک هستند. احمدخان از طایفه ابدالی که درجریان تصرف هندوستان توسط نادر در مارس ۱۷۳۹ بمانند سایر افسران ارتش ایران همراه او بود در سه حمله خود به هند شمال غربی این سرزمین را متصرف شد.
نخستین حمله نظامی احمدخان به هند ـ که افغانها اورا احمدشاه می خوانند و درزمان خود قندهار را آباد و ساختمانهای متعدد بنا کرد ـ به تصرف لاهور انجامید در سال ۱۷۵۲ صورت گرفت. حمله دوم در سال ۱۷۵۷ انجام شد. در جریان این حمله، شهر دهلی ۲۸ ژانویه همین سال به تصرف احمدخان در آمد. تصرف دهلی به دست احمد خان دولت هندوستان را بیش از همیشه تضعیف کرد و این وضعیت به سود انگلیسی ها تمام شد که در آن زمان با فرانسه بر سر خوردن شبه قاره هند رقابت داشتند. وی در همین سال تمامی پنجاب را تصرف کرد.
حملات سه گانه احمدخان به هند در حالی صورت می گرفت که «رابرت کلایو» انگلیسی سرگرم تصرف شرق و جنوب شرقی هند از جمله بنگال بود و میان او و فرانسویان برخوردهایی صورت می گرفت که مرگ «علی وردی خان» حاکم بنگال در ۲۱ اپریل سال ۱۷۵۶ به تسریع پیشروی انگلیسی ها در شرق هندوستان کمک کرد و ....
احمدخان برای تامین اتحاد میان طوایف افغان تلاش بسیار کرد و به همین دلیل، بسیاری از مورخان او را بنیادگذار افغانستان می دانند. افغانستان نامی است که انگلیسی ها به آن داده اند و سپس عمومی شده است.
در همان زمان رابرت کلایو به ـ که از حملات افغانها به هند ابراز نگرانی کرده بود ـ گزارش داده بود که نگران افغانها نیست، زیرا وجود طوایف متعدد (افغان) که دولت مرکزی ایران در طول قرون و اعصار هرکدامشان را در امور داخلی مستقل و خود رای بار آورده است مانع از آن می شود که برای مدتی طولانی زیر لوای یک رئیس کل قرار گیرند و متحد واقعی باشند. به علاوه، شیعیان افغان زیر بار سنی ها که در اکثریت هستند نمی روند. تاجیکها و خراسانی ها که در شمال و غرب سکونت دارند چون شهرنشین و باسواد هستند خودرا بیش از طوایف دیگر سزاوار حکومت می دانند و با این وضعیت و دلایل دیگر، تامین وحدت میان آنان اگر محال نباشد بسیار دشوار است، و من (رابرت کلایو) به دلایل بسیار با پشتون ها (که در پاکستان «پاتان» نامیده می شوند) وارد سازش نمی شوم، زیرا معروف به عهد شکنی هستند.
۱۹۴۹ - تحصن دکتر مصدق
۲۵ مهرماه ۱۳۲۸ (۱۷ اکتبر ۱۹۴۹) سومین روز تحصن دکتر مصدق و ۲۰۰ تن از رجال سیاسی، روحانی، بازار و اهل قلم در اعتراض به سوء جریان انتخابات بود که روز بعد به آن پایان دادند زیرا که کمیسیون انتخابات ادامه اخذ رای را متوقف ساخت.
دکتر مصدق قبل از تحصن، موارد تخلف از قانون و تقلب در اخذ رای را به کمیسیون مربوط گزارش کرده بود ولی اطمینان نداشت که سریعا مورد توجه قرار گیرد و دست به تحصن زد تا افکار عمومی را متوجه قانون شکنی سازد.
درهمین روز بود که دکتر مصدق گفت که برای مردم ایران، داشتن دمکراسی واقعی از نان شب لازمتر است و اضافه کرده بود که به سود حکومت است که ایران از دمکراسی برخوردار باشد زیرا در این صورت مردم تکالیف خود را بهتر انجام خواهند داد و از حکومت مصرانه خواهند خواست که آن هم به وظایف خود دقیقا عمل کند. نمی توان بیش از این مانع ورود موج دمکراتیزاسیون جهانی به ایران شد که حق مسلم مردم است که از یک دمکراسی و حق انتخاب به صورت حقیقی آن برخوردارباشند.
۱۳۱۸ - قتل محمد فرخی یزدی شاعر و روزنامه نگار
میرزا محمد فرخی یزدی در سال ۱۲۶۷ ش در یزد به دنیا آمد و پس از طی تحصیلات متداول، در جوانی فضل و سوادی پیدا کرد. استعداد شاعری فرخی از همان پشت نیمکت مدرسه آغاز گردید. پانزده ساله بود که به علت سرودن اشعاری انتقادی از مدرسه اخراج شد و چندی به کارگری پرداخت تا این که در اوان مشروطه به گروه آزادیخواهان پیوست. فرخی در نوروز ۱۲۸۹ ش در شعری خطاب به حاکم یزد، او را مورد انتقاد قرار داد و در پی آن به دستور حکمران، لبان وی را با نخ و سوزن دوختند و به زندانش افکندند. یکی دو ماه بعد به تهران گریخت و به صف مبارزان ملی پیوست. وی در سال ۱۳۰۰ ش روزنامه طوفان را منتشر ساخت و نسبت به اوضاع با انتقاد برخورد میکرد.
در این روزنامه، رباعیهایی که او هر روز درباره مسائل جاری کشور در چهار بیت میسرود، فوقالعاده مورد توجه قرار گرفت و روزنامهاش بین توده مردم، طرفداران زیادی یافت به طوری که مقام اجتماعی فرّخی به عنوان یک شاعر ملی و روشنفکر شهرت یافت. وی در دوره هفتم از طرف مردم یزد به وکالت مجلس شورای ملی انتخاب شد و مبارزاتش را ادامه داد ولی بعدها به دلیل فقدان امنیت جانی به مسکو و از آنجا به آلمان گریخت. فرخی بعدها به ایران بازگشت ولی به زودی دستگیر و زندانی شد و در ۲۵ مهر ۱۳۱۸ ش در ۵۱ سالگی به قتل رسید. وی روزنامهنگار و شاعری توانا، ملی و سیاسی بود که خود را عاشق آزادی مینامید و در تمام اشعار خود از این عشق مقدس دفاع و حمایت میکرد.
۱۳۴۲ - شارل دوگل در تهران
۲۵ مهرماه ۱۳۴۲ در دومین روز دیدار شارل دوگل رهبر فرانسویان از ایران مردم تهران از این که می دیدند مردی به این عظمت در اثنای عبور از خیابانها از خودرو پیاده می شود صف اسکورت را می شکند و بدون ملاحظه تدابیر امنیتی به میان مردم می رود و انان را در آغوش می گیرد متعجب و شگفت زده شده بودند و برای دیدن وی آن چنان هیجان زده شده بودند که بر سقف خودروهای پارک شده در کنار خیابان می ایستادند.
فرو رفتن سقف بیش از هزار خودرو در روز ورود دوگل که در کاخ گلستان اقامت داشت به پلیس گزارش شده بود که بعدا دولت به پاره ای از صاحبان این خودروها که تهدید به دادن دادخواست به دادگستری کرده بودند غرامت پرداخت کرد.
۲۰۰۵ - خرابکاری خونین در اهواز
در این روز رسانه ها در گوشه و کنار جهان گزارش از دو انفجار تروریستی در اهواز داده بودند که دو روز پیش از آن (۱۵ اکتبر ۲۰۰۵ و در آن سال مصادف با ۲۳ مهرماه ۱۳۸۴ و در ایام ماه رمضان) صورت گرفته بود و هفت کشته و بیش از یکصد زخمی برجای گذارده بود. این دو بمب دست ساز در دو سطل زباله درخیابان پُر رفت و آمد قرار داده شده بود. به گزارش این رسانه ها، پلیس اهواز یک بمب دیگر در زیر یک پُل و به علاوه، چند «مین» و نارنجک کشف و سی تن را به اتهام دست داشتن در این خرابکاری ها دستگیر کرده بود. ۱۲ ژوئن این سال (۲۲ خرداد ۱۳۸۴ و ماه انتخابات) نیز بر اثر انفجار بمب در اهواز شماری کشته و زخمی شده بودند و پس از آن هم در یک لوله محلی انتقال نفت از چاه مربوط خرابکاری صورت گرفته بود.
برخی از روزنامه ها در شماره های ۱۶ اکتبر ۲۰۰۵ خود از عجله دولت انگلستان به محکوم کردن خرابکاری نیمه اکتبر در اهواز و ابراز تاسف از تلفات آن تعجب کرده بودند، و به همین گونه، آژانس فرانس پرس.
به باور تفسیرنگاران این روزنامه ها، دولت انگلستان با تعجیل در محکوم ساختن خرابکاری ۱۵ اکتبر اهواز خواسته بود بگوید که در آن حادثه دست نداشته و این عمل لندن در بحث محافل، یک پیشگیری از متهم شدن تلقی شده بود. به گفته اصحاب نظر، سوء ظن مردم ایران به دولت لندن که از علاقه قدیمی و آگاهی های آن نسبت به مناطق نفتخیز اطلاع دارند پایان پذیر نیست.
چند روز پس از رویداد خونین اهواز، وزیر دادگستری جمهوری اسلامی ایران گفت که تحقیق از ۳۰ متهم دستگیر شده ثابت کرده است که خرابکاری های اهواز از خارج هدایت شده است و قرار بود که پس از اهواز، در یک شهر دیگر خوزستان چنین برنامه ای اجرا شود. در همین روز، وزیر کشور جمهوری اسلامی در این زمینه گفت که خرابکاران در خارج از مرزهای ایران آموزش دیده بودند. یک مقام امنیتی ایران نیز اظهارداشت که شمار دستگیرشدگان به ۳۵ نفر افزایش یافته که اعترافات آنان حکایت از دست داشتن خارجی می کند. این مقام، این دولت خارجی را معرفی نکرد و اشاره شد که خرابکاری ها بوی انگلیسی می دهد. در آن زمان، انگلیسی ها در بصره استقرار نظامی داشتند و کنترل جنوب عراق در دست آنان بود. طولی نکشید که احمدی نژاد (و در آن زمان، رئیس جمهور تازه) در این باره اظهار نظر کرد و گفت که ردّ پای انگلستان در رویداد اهواز دیده شده است. وی افزود که نیروهای نظامی انگلستان ـ مستقر در عراق مورد سوء ظن هستند. دولت لندن بی درنگ اتهام وارده را ردّ کرد. مبادله اتهامات میان تهران و لندن تا مدتی ادامه داشت و مقامات انگلیسی اشاره کرده بودند که عوامل ایران در مرگ هشت نظامی انگلیسی در منطقه بصره دست داشته اند. ضمن مبادله این اتهامات، باردیگر در تهران ورق زدن تاریخچه توطئه ها و دسیسه های انگلستان در ایران و بدبختی ها و عقب ماندگی ناشی از آن و ازجمله نظر داشتن به مناطق نفتی ایران از سرگرفته شد.
در این میان، واشنگتن هم بیکار ننشست و تهران را متهم به مداخله در اوضاع عراق کرد و ....
انتهای پیام/
نظر شما