به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، «تمبر»، این قطعه کوچک کاغذ چسبانده شده بر روی پاکت نامه‌ها، نه‌تنها ابزاری برای پرداخت هزینه پست است بلکه گنجینه‌ای فرهنگی، تاریخی و هنری به شمار می‌رود. اهمیت تمبر فراتر از کارکرد ابتدایی آن است و به عنوان یک رسانه فرهنگی، نقشی موثر در انتقال مفاهیم ملی، هویت تاریخی و حتی سیاست‌های فرهنگی یک کشور ایفا می‌کند.

تمبر از منظر فرهنگی، نقشی بی‌بدیل در آموزش غیرمستقیم نسل‌ها دارد. کودکان و نوجوانانی که به جمع‌آوری تمبر علاقه‌مند می‌شوند، ناخواسته با چهره‌های تاریخی، حوادث مهم، تنوع زیستی و فرهنگی کشور خود و سایر کشورها آشنا می‌شوند. همین امر موجب تقویت حس ملی‌گرایی، آگاهی تاریخی و درک تنوع فرهنگی می‌شود.

همچنین طراحی تمبرها نیز جنبه‌ای هنری دارد که موجب توسعه و ترویج هنرهای تجسمی در ابعاد کوچک می‌شود. هنرمندان برجسته در طراحی تمبرها مشارکت می‌کنند و این آثار در نهایت به صورت گسترده در سراسر کشور و حتی جهان پخش می‌شوند. از این رو، تمبرها نوعی از گرافیک فرهنگی هستند که هنر ملی را در مقیاسی جهانی معرفی می‌کنند.

از نظر دیپلماسی فرهنگی، تمبرها می‌توانند نقش یک پیام‌رسان نرم را ایفا کنند. انتشار تمبرهایی با موضوعات جهانی، مانند صلح، محیط زیست، یا همکاری‌های بین‌المللی، می‌تواند نمادی از رویکرد دیپلماتیک و سیاست‌های نرم یک کشور تلقی شود. بسیاری از کشورها از تمبر به عنوان ابزار فرهنگی برای نمایش دیدگاه‌های سیاسی خود استفاده کرده‌اند.

در نهایت، تمبر بخشی از میراث فرهنگی یک ملت محسوب می‌شود. نگهداری و مستندسازی تمبرها، به منزله حفظ بخشی از تاریخ تصویری و مستند یک کشور است.

در دنیای دیجیتال امروز، هرچند کارکرد سنتی تمبرها کاهش یافته است، اما نقش فرهنگی و تاریخی آن‌ها همچنان پابرجاست. تمبر، این سند کوچک تاریخی، همچنان به عنوان نشانی از فرهنگ، هویت و هنر یک ملت، ارزشمند و ماندگار است؛ در همین راستا با حمیدرضا ابراهیمی مجموعه‌دار و کارشناس تمبر و عضو افتخاری شورای عالی تمبر به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن به شرح ذیل است.

ایسکانیوز: چطور شد که وارد دنیای تمبر شدید؟

ابراهیمی: تقریبا اواخر دهه ۶۰ توسط یکی از دوستان با آقای کمیلی زاده که بازنشسته شرکت پست بودند و معاونت موزه پست را نیز بر عهده داشتند آشنا شدم و با توجه به اینکه من مکاتبات تمبری با خارج از کشور داشتم و تقریبا به حال و روز تمبرهای بین‌المللی آشنا بودم به مجله «تمبر» که آقای کمیلی زاده به دلیل علاقه شخصی که به تمبر داشتند آن مجله را راه اندازی کردند و مجوزش را گرفتند و در آن زمان که کارمند دانشگاه آزاد بودم استعفا دادم و تمام وقت در مجله تمبر مشغول شدم.

در این مجله چند نفر از بچه‌های علاقمند به تمبر جمع شدند و کم کم یک جمع چهار پنج نفره شدیم و مجله را راه اندازی کردیم و حدود چهار پنج سال فی سبیل الله در این مجله کار کردم و زکات علمم را دادم و خیالم راحت است که بدهی شرعی به گردنم ندارم و امرار معاش و هزینه تحصیل و ازدواجم را با خرید و فروش تمبر انجام می دادم.

به جرات می گویم در تاریخ تمبر ایران جزو ۵ نفری هستم که بیشترین صادرات تمبر به خارج از کشور و بیشترین واردات تمبر را داشتم زیرا دانشجوی مترجمی زبان انگلیسی بودم و برای تقویت زبان با خارج از کشور مکاتبه می کردم که همین موضوع یکی از دلایل علاقه‌ام به تمبر شد و از سوی دیگر غالباً قیمت تمبرهای دهه ۶۰ پایین بود و هزینه ارسال نامه به خارج از کشور برعکس الان بسیار ارزان بود مثلا با ۳۰۰ تومان یا بعدها با هزار تومان یا ۲هزار تومان نامه سفارشی می‌فرستادیم میرفت به آن سر دنیا اما الان یک نامه حدود ۵۰۰ گرمی زیر یک میلیون تومان نخواهد بود.

ایسکانیوز: اوضاع و احوال تمبر در کشور ما چگونه است؟

ابراهیمی: کلاً یک کاتالوگ تمبر داریم که مربوط به موسسه فرحبخش است. چندین سال قبل انجمن تمبر ایران پیشنهاد شد که یک کاتالوگ طراحی و منتشر کنیم به عنوان کاتالوگی که فضا را از تک قطبی خارج کند و کیفیت بالاتری داشته باشد. انجمن تمبر ایران بر این شد که کتابی را به عنوان راهنمای تمبرها بزند و به سرانجام رساندن این کار به من پیشنهاد شد و من قبول کردم.

تقریبا سه سال تقریبا وقتم را روی جمع آوری اطلاعات گذاشتم چون هیچ منبعی وجود نداشت. پیش از ما آقای فرحبخش کتاب زده بود و قطعا من باید یک کتابی میزدم که به روز باشد و علاوه بر اطلاعاتی که کتاب ایشان دارد اطلاعات بیشتر و جدیدتری داشته باشد که مردم را ترغیب به استفاده از کتاب کند و این شد که سه سال وقت گذاشتم تا تصاویر خوب که خودم از تمبرهای دوره پهلوی اول و دوم داشتم را بعلاوه تصاویر با کیفیت از تمبرهای قاجاری که راحت در دسترس نبود از دوستان از خارج از کشور کمک بگیرم و جمع آوری کنم.

اطلاعات دیگری مانند اینکه تا آن زمان اطلاعاتی در خصوص طراح‌ تمبرها حتی در کتاب آقای فرحبخش نبود و ما طراح‌ها را در کتاب وارد کردیم، اندازه‌های تمبرها را وارد کردیم. در کتاب فرحبخش مبنای معرفی تمبر، تاریخ توزیع تمبر است در صورتی که ما مبنای معرفی تمبر را تاریخ انتشار آن قرار دادیم زیرا فرض کنید که یک تمبر باید در ۱۴۰۳ به بازار عرضه میشده و بنا به دلایلی مانند نبود کاغذ یا هر مشکل دیگری، تاریخ عرضه آن به ۱۴۰۴ موکول شده و اگر چند سال بگذرد و منبع درستی وجود نداشته باشد نسل‌های بعد سردرگرم خواهند شد که چرا روی تمبر مثلا تاریخ ۱۴۰۳ چاپ شده اما تاریخ انتشار آن ۱۴۰۴ است. این موضوع در چند سال اخیر به اوج خودش رسیده که تمبرهای چاپ شده در هر سال، سال بعد عرضه می شود.

ایسکانیوز: وظیفه شورای عالی تمبر چیست؟

ابراهیمی: در شورای عالی تمبر نماینده وزیر ارتباطات و نماینده‌هایی از وزارتخانه‌های مختلف همچون وزارت امور خارجه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... در سال های ابتدایی انقلاب اسلامی آقای فرحبخش به عنوان نماینده مجموع داران و عضو افتخاری شورا و در سال های اخیر بنده به عنوان نماینده مجموعه داران به عضو افتخاری در شورای عالی تمبر حضور داشتم و وقتی یک تمبر که میخواهد چاپ بشود اول در شورای عالی تمبر در مورد آن بحث می شود و نماینده‌ هر وزارتخانه و ارگان با توجه به سازمانی که نمایندگی آن را دارد نظر می دهد و اینگونه نیست که مثلا رای گیری بشود و اگر اکثریت موافق باشند آن تمبر برای چاپ ارسال شود بلکه تمام اعضا باید روی آن تمبر نظر مثبت داشته باشند و به امضا و تایید همه اعضا برسد تا در نهایت وزیر ارتباطات دستور چاپ آن را بدهد.

ایسکانیوز: آیا قیمت گذاری تمبر هم به وسیله شورای عالی انجام می‌شود؟

ابراهیمی: قیمت گذاری با این شورا نیست. شورای عالی تمبر فقط عناوین مختلف و سوژه هایی را که سازمان های مختلف پیشنهاد میدهند بررسی و اولویت بندی میکند مثلا در طول سال می‌خواهند دوازده مورد تمبر چاپ کنند؛ اینکه این ۱۲ مورد چندتایش فرهنگی باشد، چندتا ورزشی باشد، چندتا سیاسی باشد و چندتای آن مناسبت‌های بین‌المللی باشد اینها را بررسی، اولویت بندی و تقسیم بندی می‌کند.

پیشنهادهای دیگری نیز از جاهای مختلف به دست شورا می‌رسد و شورا بررسی میکند که کدامش ارجح‌تر است و با توجه به ارجح بودن موضوع، آن را در شورا مطرح می‌کنند و اگر رای همه را جذب کند آن تمبر با دستور وزیر برای چاپ ارسال خواهد شد.

ایسکانیوز: آیا اینکه در هرسال چه تعداد تمبر چاپ شد ملاک و معیار خاصی دارد؟

ابراهیمی: این مورد را هر سال شورا تشخیص میدهد که امسال مثلاً فلان تعداد عنوان تمبر داشته باشیم. مثلاً سال ۷۱ انبوهی از تمبر با موضوعات مختلف رو زدند و بعد سال ۷۴ تعداد خیلی کمی تمبر چاپ شده و هیچ نظم وجود ندارد. مثلا در کشور انگلستان به عنوان ابداع کننده تمبر، سال‌های سال است که در هر سال بیشتر از ۹ سری تمبر چاپ نمی کند و قبل از اینکه سال جدیدش شروع بشود اعلام می کنند که در ماه های آینده این تمبرها با این موضوعات بیرون خواهد آمد و مردم میدانند که در چه تاریخی باید منتظر چه تمبری باشند.

در سال ۱۹۹۷ که دایانا عروس ملکه انگلیس فوت کرد به دلیل اینکه یک شخصیت بین المللی و محبوب بود خیلی از کشورها برایش تمبر چاپ کردند و به یاد دارم در آن سال شرکت پست انگلیس مجبور شد یک سری تمبر برای دایانا چاپ کند و به تمام مشترکین داخلی و خارجی‌اش نامه زد و تمبر جدید را برایشان ارسال کرد و عذرخواهی کرد که این تمبر در تقویم آن سالشان نبوده است و این یعنی برای مشترکین و مخاطبین خود احترام قائل هستند و تا این حد تمبر را ارزشمند میدانند اما چنین روالی در ایران وجود ندارد.

ایسکانیوز: بین کلی از اقلام و اشیایی که می شود جمع آوری کرد چرا تمبر با ارزش تر است؟

ابراهیمی: تمبر اصلا قابل قیاس با هیچ مجموعه‌ای نیست زیرا تنوع موضوعی که روی تمبر هست در هیچ چیز دیگری نیست. شما کتاب کاتالوگ تمبر هر کشوری را نگاه کنید هر چیزی که تصورش را بکنید تصویرش روی تمبر وجود دارد. دانشمندان، کشفیات، ورزش، هنر، نقاشی و بیماری ها و هر چیزی که فکرش را بکنی تمبرش وجود دارد و انقدر گسترده است و تمبرهایی که هوشمندانه طراحی شده‌اند شما را کنجکاو می‌کنند که بروی و ببینی این موضع چیست.

هر یک عدد تمبر میتواند شما را وادار به فکر کردن کند و ذهن شما را باز کند. ولی این تنوع سایر اشیا و اقلام کلکسیونی دیگر نیست و به همین دلیل مجموعه داری تمبر و کارت پستال توی دنیا رتبه‌های خیلی بالایی دارد.

میگویند که جمع آوری تمبر گنج قارون میخواهد و صبر ایوب. هیچ کسی هیچ وقت نمیتواند همه تمبرهای دنیا را جمع کند چون صد و خورده‌ای سال است تمبر در دنیا چاپ میشود و شاید از یک تمبری فقط یک یا دو عدد باقی مانده باشد و هرچقدر هم پول داشته باشی و بخوای آن را بخری ممکن است دست یک مجموعه داری افتاده باشد که به هیچ عنوان مایل به فروشش نباشد.

تمبر این جذابیت را دارد که فرد آن را موضوعی جمع آوری کند. مثلا فردی صرفا تمبرهای ورزشی جمع آوری میکند، فردی فقط شاخه فوتبال را برای جمع آوری انتخاب می‌کند.

ایسکانیوز: سال به سال وضعیت تمبر در ایران رو به بهبود بوده یا بلعکس است؟

ابراهیمی: اگر بخواهم صادقانه بگویم، مجموعه داری در دنیا آن تب و تاب گذشته را ندارد و چه کشورهای ثروتمند و غنی و چه کشورهای کمتر توسعه یافته مانند قدیم به مجموعه داری بها نمی دهند. دلیلش هم این است که پیش از این سرگرمی های اوقات فراغت به گستردگی الان نبود و قدیم ترها محدودتر بودن در پر کردن اوقات فراغت. اکثراً امروزه مردم با گوشی و کامپیوتر سرگرم هستند و در کل دنیا مقوله مجموعه داری رو به افول است.

یک سری کشورها هستند که نوآوری هایی میکنند و این نوآوری باعث میشود که سرعت افول در آن کشور کمتر شود. اما متاسفانه در کشور ما مشکلاتمان خیلی بیشتر از سایر کشورهاست که شرایط جنگ و تحریم و اوضاع اقتصادی باعث شده افول مجموعه داری سرعت زیادی داشته باشد.

اولا متاسفانه مشغله ها زیاد شده و خیلی از مردم شاید بخاطر همین مشغله کاری نتوانند به مجموعه داری بپردازند و دوما هم اینکه متاسفانه متولیان امور فرهنگی فقط بودجه را هدر میدهند و آنطوری که باید و شاید تبلیغات نمی‌کنند و آنطوری که باید و شاید سرمایه گذاری روی قشر کودک و نوجوان و جوانان نمی‌کنند و در حقیقت هیچ کار فرهنگی انجام نمی‌دهند.

در برهه های خاصی هم یک مدیرهایی به راس کار می‌آیند که تخصص لازم در آن امور خاص را ندارند و اوضاع را بدتر کرده‌اند. کلاً مجموعه داری در دنیا رو به افول است و در ایران هم تنوع سرگرمی ها و بحث اقتصادی باعث شده که علاقمندان به مجموعه داری روز به روز کمتر شوند.

انتهای پیام/