به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، «تمبر»، این قطعه کوچک و ارزشمند کاغذ، نقش بزرگی در تاریخ ارتباطات بشر ایفا کرده است. با پیدایش نخستین تمبر پستی در سال ۱۸۴۰ در بریتانیا، انقلابی در نظام ارسال نامه‌ها و بسته‌های پستی به‌وجود آمد. تمبر نه تنها به‌عنوان ابزاری برای پرداخت هزینه پست عمل کرده، بلکه به‌مرور زمان به یک رسانه فرهنگی، تاریخی و هنری تبدیل شده است.

کشورها از تمبر برای معرفی شخصیت‌های مهم، رویدادهای تاریخی، میراث فرهنگی و دستاوردهای علمی خود بهره گرفته‌اند.

از نظر دیپلماسی فرهنگی، تمبرها می‌توانند نقش یک پیام‌رسان نرم را ایفا کنند. انتشار تمبرهایی با موضوعات جهانی، مانند صلح، محیط زیست، یا همکاری‌های بین‌المللی، می‌تواند نمادی از رویکرد دیپلماتیک و سیاست‌های نرم یک کشور تلقی شود. بسیاری از کشورها از تمبر به عنوان ابزار فرهنگی برای نمایش دیدگاه‌های سیاسی خود استفاده کرده‌اند.

تمبرها آینه‌ای از فرهنگ و هویت ملت‌ها هستند و بررسی آن‌ها می‌تواند اطلاعاتی دقیق از روندهای سیاسی، اجتماعی و هنری هر دوره به دست دهد. افزون بر کارکرد ارتباطی، تمبر به موضوعی جذاب برای جمع‌آوری بدل شده و کلکسیونرهای فراوانی را در سراسر جهان به خود جذب کرده است.

اولین تمبرهای ایران، در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار منتشر شدند و به نام «ببری‌ها» معروفند. از آن زمان تاکنون، تمبرها بخش ثابتی از سیستم پستی ایران بوده‌اند. و به مرور زمان در کشورمان نیز همانند سایر کشورهای جهان افرادی به جمع آوری تمبر مشغول شدند و مجموعه های ارزشمندی از تمبر توسط افراد مختلفی جمع آوری شده که هرکدام از آنان به نوبه خود دیدنی و با ارزش هستند.

اما همین تکه کاغد کوچک که توسط چایخانه غدیر شرکت پست به چاپ می‌رسد و به عنوان اوراق بهادار شناخته می شود دارای قیمتی است. قیمت چاپ شده بر روی تمبر در سالهای مختلف و بر اساس شرایط زمانی و عواملی مانند تیراژ چاپ، هزینه‌های تولید، موضوع تمبر و سیاست‌های فرهنگی و اقتصادی و حتی تحریم در تامین مواد اولیه و موجودیت کاغذ مخصوص تمبر، بالا و پایین های بسیاری داشته است.

در کشورمان، دو نهاد اصلی در فرآیند تولید و قیمت‌گذاری تمبر نقش دارند، شرکت ملی پست که مسئول مستقیم انتشار و فروش تمبرهای پستی است و وزارت ارتباطات که سیاست‌گذار کلان در حوزه پست است و مجوز انتشار تمبرهای خاص را صادر می‌کند.

اما نکته دیگر این ماجرا تعیین قیمت در بازار آزاد است، قیمتی که غیر از قیمت اصلی چاپ شده روی تمبر و توسط دلالان تعیین می شود و قیمت در بازار آزاد یا همان بازار سیاه الزماً برابر با قیمت اسمی آن نیست. در دنیای جمع‌آوری تمبر، ارزش یک تمبر می‌تواند بسیار بیشتر از قیمت درج‌شده روی آن باشد.

شاید به ظاهر تعیین قیمت در بازار آزاد توسط مولفه‌هایی مانند قدمت و نایابی، وضعیت فیزیکی، تعداد تیراژ و حتی خطاهای چاپ یا به اصطلاح «ارور» تعیین شود اما در لایه های زیرین واقعیت چیز دیگری است.

در بازار تمبر ایران تمبرهایی که در بازار آزاد خرید و فروش می‌شود که قیمت آن با قیمت درج شده بر روی تمبر متفاومت است عمدتا این قیمت گذاری توسط کتاب «راهنمای تمبرهای ایران» نوشته و چاپ موسسه تمبر فرح بخش صورت می‌گیرد. یعنی اگر فردی بخواهد در بازار آزاد تمبری که متعلق به سال‌های گذشته است را خریداری کند فروشنده برای تعیین قیمت به کتاب فرح بخش رجوع می‌کند. کتابی هرساله تجدید چاپ شده و قیمت های آن به روزرسانی می‌شود.

فریدون نوین فرح بخش از جمله مجموعه داران مشهور تمبر ایران است که در دوران حیات خود خدمات مورد تحسینی به مجموعه داری تمبر ایران ارائه نمود و با شرکت در نمایشگاه های جهانی تمبر مقام های ارزشمندی برای کشور کسب کرد و از طرف اداره پست ایران به عنوان نماینده و کمیسر به فدراسیون بین‌المللی تمبر معرفی شده بود و این مسئولیت را تا پایان عمر داشت. وی همچنین مؤسس و بنیانگذار انجمن تمبر ایران می‌باشد که به عنوان «پدر تمبر ایران» نیز معروف شد. امروزه فرزندان ارشد وی مسئولیت مؤسسه تمبر نوین فرحبخش و چاپ کتاب را به عهده دارند.

نبود سیستم قیمت‌گذاری شفاف در بازار آزاد و نبود نظام ارزیابی تخصصی باعث شده تا کتاب «راهنمای تمبرهای ایران» به عنوان منبع قیمت گذاری تمبر در ایران مورد وثوق قرار گیرد.

هرچند بسیاری وجود این کتاب را ارزشمند می‌دانند و در نبود سیستم قیمت گذاری رسمی آن را منبعی مهم می دانند اما همین موضوع باعث شده تا یک مافیا در بازار آزاد خرید و فروش تمبر به وجود آید که سودش به جیب برخی افراد سرازیر شد.

رای مثال شما فرض کنید یک قطعه تمبر مربوط به سال ۱۳۶۹ که قیمت اسمی آن ۱۰۰ ریال است و فقط یه بار در تیراژ مشخصی چاپ شده و قیمت آن در کتاب «راهنمای تمبرهای ایران» در هر سال فقط کمی بیشتر از قیمت اسمی بوده (مثلا ۵۰۰ تومان) به ناگاه قیمتش در سالهای اخیر به ۹۰ هزار تومان می‌رسد. این جهش قیمتی می تواند نشان دهنده دست های در پس پرده باشد که تمامی تمبرهای بازار را با قیمت ارزان خریده و ناگهان نیاز کاذب ایجاد می کنند تا مجموعه داران چنین جهش قیمتی را شاهد باشند.

و عجیب تر آنکه چنین موضوعی برای کلکسیون داران حوزه اسکناس وجود دارد و برخی از اسکناس های ۵۰۰ و ۱۰۰۰ تومانی جمهوری اسلامی با مبالغ بالای ۵ میلیون تومان در بازار خرید و فروش می‌شود. این در حالی است که اسکانس های به روز و رایج کشور نیز گاها نایاب شده و سر از بازار سیاه در می آورد.

قیمت‌گذاری تمبر در ایران فرآیندی چندوجهی است که تحت تأثیر سیاست‌های پستی، اقتصادی، فرهنگی و تقاضای بازار قرار دارد. در حالی که قیمت رسمی توسط شرکت پست تعیین می‌شود، قیمت واقعی در بازار تحت تاثیر فاکتورهای کلکسیونی و مافیای تمبر قرار می‌گیرد. برای ارتقای این حوزه، نیاز به تدوین استانداردهای ملی، تربیت نیروهای متخصص و ارتقاء شفافیت که با توجه به اولویت های دیگر فرهنگی بعید به نظر می‌رسد حالا حالاها این موضوع برای هیچ مدیر فرهنگی و دستگاه های ذیربط اهمیت داشته باشد. تمبر، هرچند ابزاری کوچک است، اما آینه‌ای از تاریخ و هویت ملت‌هاست و نباید ارزش‌گذاری آن را ساده پنداشت؛ هرچه به نظر می‌رسد تمبر حتی دیگر برای شرکت پست مساله نیست و آن را به حال خود رها کرده است.

انتهای پیام/