به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه در واپسین روزهای سال گذشته، وزیر علوم در حاشیه جلسه هیأت دولت وعده داد که تا پایان دولت چهاردهم، ۵ هزار و تا پایان اسفند ۱۴۰۴ هزار واحد خوابگاه متأهلی برای دانشجویان سراسر کشور ساخته و تحویل داده میشود؛ وعدهای که در نگاه اول میتوانست روزنهای از امید برای زوجهای دانشجو باشد که سالهاست در میان اجارههای نجومی، نبود امنیت مسکن و کمبود فضای مناسب برای زندگی مشترک، سرگرداناند.
اما با گذشت ماهها از آن وعده، آمارها و مشاهدات میدانی از دانشگاههای کشور نشان میدهد که بخش اندکی از این وعده تحقق یافته و همچنان اکثریت زوجهای دانشجو در صف انتظار دریافت یک اتاق ۲۵ متری هستند.
پرسش اینجاست: چرا باوجود وعدههای رسمی، وضعیت خوابگاههای متأهلی در کشور بهبود نیافته و حتی در برخی دانشگاهها شرایط سختتر از گذشته شده است؟ پاسخ را باید در مجموعهای از عوامل جستوجو کرد؛ از کمبود بودجه و اولویت نداشتن رفاه دانشجویی در سیاستگذاریهای کلان، تا نبود شفافیت در نحوه هزینهکرد اعتبارات و حتی نگاه مدیریتی که گاهی از جنس «حداقلگرایی» است نه توسعه و حمایت.
وعدههایی که خاک میخورند
وزیر علوم سال گذشته در آخرین جلسه هیأت دولت پیش از تعطیلات نوروز، از ساخت ۵ هزار واحد خوابگاه متأهلی خبر داده و وعده داده بود تا پایان اسفند ۱۴۰۴، حدود هزار واحد دیگر نیز آماده بهرهبرداری شود. وعدهای که به سرعت در رسانهها بازتاب یافت و حتی از آن بهعنوان بخشی از «نهضت مسکن دانشجویی» یاد شد.
با این حال، بررسیهای ایسکانیوز نشان میدهد که نهتنها روند ساختوسازها بسیار کند بوده، بلکه برخی پروژهها حتی در مرحله طراحی باقی ماندهاند. دانشجویان متأهل از دانشگاههای مختلف از جمله تهران، شهید بهشتی و اصفهان میگویند طی یک سال گذشته هیچ تغییری در ظرفیت خوابگاهها ایجاد نشده است.
در کنار این وعده، پندار معاون اداری و مالی وزارت علوم نیز پیشتر تأکید کرده بود که با همکاری دانشگاهها و نهادهای حمایتی، بخشی از این پروژه تا پایان سال ۱۴۰۳ به بهرهبرداری میرسد؛ اما هنوز بخش اعظم این برنامه روی کاغذ است.
این در حالی است که در همان بازه زمانی، وزارت علوم با تصمیمات جدیدی نرخ اجاره خوابگاههای متأهلی را افزایش داده است. تصمیمی که به گفته دانشجویان، فشار مضاعفی بر زوجهایی وارد کرده که پیشتر نیز برای تأمین هزینههای زندگی در تنگنا بودند.
در همین حال، عیسی روزگرد، مسئول شورای صنفی دانشگاه علامه طباطبایی از افزایش شدید نرخ خوابگاههای متأهلی خبر داده و گفته است: «در برخی دانشگاهها هزینه واحدهای متأهلی مستقل از پنج میلیون و صد هزار تومان به بیش از شش میلیون و سیصد هزار تومان رسیده و در دورههای شبانه حتی تا ۱۳ میلیون تومان افزایش یافته است.» بهاینترتیب، مشکل فقط کمبود نیست، بلکه افزایش هزینههای سرسامآور نیز زندگی زوجهای دانشجو را دشوارتر کرده است.
خوابگاههای کوچک، زندگیهای بزرگ
یکی از دانشجویان متأهل دانشگاه شهید بهشتی در گفتوگو با ایسکانیوز توضیح داد: واحدهای ساختمان متراژ کمی دارند و به سه دسته ۲۵، ۲۹ و ۳۰ متری تقسیم شدهاند. همین واحدهای کوچک برای دو نفر شاید مناسب باشد اما برای خانوادههایی که بچه دارند یا مهمان دارند، شرایط بسیار سخت است. بدتر اینکه طبقات بالای همین ساختمان را برای برگزاری همایشها اختصاص دادهاند در حالی که سالنهای دیگر دانشگاه برای این کار وجود دارد. این واحدها باید در اختیار زوجهای دانشجو قرار بگیرد نه برنامههای اداری.
این روایت تنها نمونهای از دهها تجربه مشابه است؛ زوجهایی که در فضاهای محدود و فرسوده زندگی میکنند و امیدی به بهبود ندارند.
زندگی در زمان گذشته
مهدی کاملی، دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی دانشگاه تهران، یکی از ساکنان خوابگاه جلال آلاحمد است.
وی از وضعیت اسفناک خوابگاههای قدیمی گلایه دارد: این ساختمان بیش از ۴۰ یا ۵۰ سال قدمت دارد. سبک زندگی مردم در آن دوران با امروز متفاوت بود، اما هنوز با همان شرایط قدیمی زندگی میکنیم. هیچ فضایی برای ماشین لباسشویی وجود ندارد، کابینتها بسیار کوچکاند و هر شب باید با حشرهکش بخوابیم چون از دیوارها انواع حشرات بیرون میزنند.
وی ادامه میدهد: تقریباً هر روز یکی از لولههای ساختمان میترکد. سیستم گرمایشی ضعیف است و در تابستان اجازه نصب کولر گازی نمیدهند. کولر آبی هم عملاً فضای اتاق را فقط مرطوب میکند، نه خنک. تازه از وقتی در ورودی را بستند، مسیر دسترسیمان به خیابان اصلی هم حدود یک کیلومتر طولانیتر شده است. واقعاً زندگی در این شرایط فرساینده است.
این روایتها نشان میدهد که بخشی از مشکل، نه فقط کمبود خوابگاه، بلکه فرسودگی و نبود بازسازی در ساختمانهای موجود است. دانشگاهها سالهاست برای بهسازی خوابگاههای متأهلی بودجهای اختصاص ندادهاند و در نتیجه، زوجهای دانشجو در فضاهایی زندگی میکنند که عملاً با حداقل استانداردهای سکونت فاصله دارد.
معاون وزیر علوم همچنین به وضعیت خوابگاههای متأهلی اشاره کرد: با افزایش جامعه زوجهای دانشجویی، نیاز واقعی به خوابگاههای متأهلی بیش از ظرفیت موجود است و تقریباً ۸۰ تا ۹۰ هزار تخت مورد نیاز داریم. در حال حاضر ۲۰۰۰ خوابگاه متأهلی در دست ساخت است و روند احداث با همکاری وزارت علوم، وزارت بهداشت و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) ادامه دارد. تا پایان سال، ۱۱ خوابگاه بهصورت حضوری و در ۱۰ شهر دیگر بهصورت مجازی افتتاح خواهند شد. برای تأمین بودجه این پروژه، وزارتخانهها، بانکها و ستاد اجرایی همکاری میکنند و نگرانی مالی وجود ندارد.
حبیبا همچنین در خصوص ظرفیت خوابگاههای متاهلی توضیح داد: حداقل تعداد نفرات ساکن در خوابگاههای متاهلی دانشجویی دو نفر است و مابقی شامل فرزندان آنها میشوند. وی تاکید کرد که تا پایان مهر ماه، ۳۸۹ خوابگاه متاهلی افتتاح خواهد شد.
اگرچه آمار ارائهشده از سوی معاون وزیر علوم میتواند نویدبخش باشد، اما فاصله میان نیاز واقعی (۹۰ هزار تخت) و ظرفیت فعلی (۲ هزار واحد در حال ساخت) بسیار زیاد است. حتی با افتتاح ۳۸۹ خوابگاه تا پایان مهر، تنها درصد بسیار کوچکی از نیاز پاسخ داده میشود. این تفاوت فاحش نشان میدهد که وعدهها اگرچه در ظاهر امیدوارکنندهاند، اما در عمل تغییری محسوس در زندگی زوجهای دانشجو ایجاد نکردهاند.
همچنین مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، نیز در گفتوگو با خبرنگار ایسکانیوز درباره وضعیت خوابگاههای متأهلی گفت: با افزایش تعداد زوجهای دانشجویی در سالهای اخیر، نیاز به خوابگاههای متأهلی بهطور چشمگیری بالا رفته است. برآوردها نشان میدهد که نیاز واقعی ما به خوابگاههای متأهلی بیش از ۱۰ تا ۲۰ برابر ظرفیت موجود است و شاید به حدود ۸۰ تا ۹۰ هزار واحد برسد. طبیعتاً اقداماتی که تاکنون انجام شده، متناسب با این نیاز گسترده نیست، اما نسبت به دهههای گذشته شاهد حرکتهای مؤثرتری هستیم.
وی افزود:در سالهای اخیر نهضت ساخت خوابگاههای متأهلی در وزارت علوم و وزارت بهداشت آغاز شده است. هماکنون حدود ۲ هزار واحد خوابگاه متأهلی در حال ساخت است که برخی از آنها پیشرفت قابل توجهی داشته و بهزودی آماده بهرهبرداری خواهد شد. این روند میتواند بخشی از نیاز زوجهای دانشجو را پوشش دهد و زمینه خدماترسانی بهتر به آنها را فراهم کند، هرچند واقعیت این است که نیاز واقعی همچنان فراتر از ظرفیتهای فعلی است.
رستمی خاطرنشان کرد: برآورد دقیقی از میزان خوابگاههای متأهلی که تا پایان امسال تکمیل و تحویل داده خواهد شد در دست ندارم، اما تلاش دستگاههای مرتبط بر این است که با سرعت بیشتری این پروژهها به نتیجه برسد.
اظهارات رستمی تأکیدی دوباره بر عمق بحران است. وقتی حتی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری نیز از «نبود برآورد دقیق» سخن میگوید، بهخوبی روشن است که مسئله فقط کمبود بودجه نیست، بلکه ضعف در برنامهریزی و مدیریت پروژههاست. نبود جدول زمانبندی شفاف و نبود نظارت بر وعدههای اعلامی باعث شده دانشجویان نهتنها از خوابگاه مناسب محروم باشند، بلکه اعتمادشان به وعدههای دولتی نیز کاهش یابد.
وقتی ازدواج دانشجویی در بنبست خوابگاه متوقف میشود
وزیر علوم در حالی وعده ساخت هزاران واحد خوابگاه متأهلی را داده که در عمل، کمتر از چند صد واحد در مرحله بهرهبرداری است. معاونان وزارتخانه از همکاری نهادهای مختلف سخن میگویند، اما شواهد میدانی از فرسودگی، کمبود و افزایش هزینههای اقامت حکایت دارد.
در این میان، زوجهای دانشجو در اتاقهای کوچک، نمور و پرحشره، زندگی مشترکشان را آغاز میکنند؛ زندگیهایی که به جای آرامش، با اضطراب و فشار اقتصادی همراه است
اصل ماجرا اینجاست: مسئولان از ترویج ازدواج دانشجویی سخن میگویند، اما زیرساختهای ابتدایی چنین تصمیمی را فراهم نکردهاند.
کمبود خوابگاههای دانشجویی ـ بهویژه خوابگاههای متأهلی ـ به یکی از معضلات مزمن نظام آموزش عالی کشور تبدیل شده است. وعدههایی که در سالهای اخیر برای حل این مشکل داده شد، تاکنون به نتیجهی ملموسی نرسیده و آمارها نشان میدهد که وزارت علوم از اهداف خود فاصلهای قابلتوجه دارد.
دولت و وزارت علوم از پیشرفت ۳۰درصدی پروژهها و همکاری دستگاههایی چون ستاد اجرایی فرمان امام و وزارت راه سخن میگویند، دانشگاهها یکی پس از دیگری اعلام میکنند که حتی برای دانشجویان مجرد هم فضای کافی ندارند، چه برسد به زوجهای جوانی که اغلب با دشواریهای مالی، خانوادگی و تحصیلی دستبهگریباناند.
در پایان، باید گفت وعدهی ساخت ۵۰۰۰ واحد خوابگاه متأهلی اگرچه در ظاهر گامی امیدبخش بود، اما در عمل بهدلیل ضعف نظارت، ناهماهنگی آماری و کمبود منابع واقعی به هدف نرسیده است. تا زمانی که وزارت علوم بهجای آمارهای کلی، گزارش شفاف و قابلراستیآزمایی از پیشرفت پروژهها ارائه ندهد، این طرح نیز همچون بسیاری از طرحهای رفاهی دیگر در حد شعار باقی خواهد ماند.
با مرور وعدهها، مصاحبهها و وضعیت میدانی، میتوان به روشنی دید که مسئله خوابگاههای متأهلی تنها یک مشکل رفاهی نیست، بلکه به چالشی اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است. زوجهای دانشجو در شرایطی دشوار زندگی میکنند، در حالی که مسئولان آموزش عالی از «ترویج ازدواج» و «حمایت از خانواده» سخن میگویند.
اگرچه ساخت چند صد واحد جدید اقدامی مثبت تلقی میشود، اما در مقایسه با نیاز واقعی دانشجویان، این اقدامات بیشتر به مُسکن موقت شباهت دارد تا راهحل پایدار. تا زمانی که بودجههای مشخص، برنامه زمانبندی شفاف و نظارت مستمر بر اجرای پروژهها وجود نداشته باشد، وعده ساخت هزاران خوابگاه متأهلی همچنان «روی کاغذ» باقی خواهد ماند.
انتهای پیام/
نظر شما