به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، نام آن در اصل «مهربین» یا «دژ مهربین» یا «آتشکده‌ی مهربین» بود که امروزه در خیابان آتشگاه واقع در غرب اصفهان و هشت کیلومتر مرکز شهر قرار دارد. این بنا روی کوهی در نزدیکی زاینده‌رود واقع شده و تپه‌های آن از جنس سنگ‌های رسوبی است. بافت بنای آن خشتی است و میان دو ردیف خشت، لایه‌ی نازکی از نی قرار داده‌اند تا مستحکم‌تر شود.

بیشتر بخوانید:

گردشگری ایران / باغ نارنجستان قوام شیراز

روی پایه‌های آن در گذشته اتاق‌هایی وجود داشت که امروزه از بین رفته‌اند. در بالای تپه بنایی گرد وجود دارد که گفته می‌شود موبدان زرتشتی آتش مقدس را درون آن قرار می‌دادند. در دوره پهلوی آتشگاه مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. کوه آتشگاه در تاریخ ۱۱ آذر ماه ۱۳۳۰ با شماره‌ی ۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

 این بنا بر بالای کوه آتشگاه در ۸ کیلومتری غرب اصفهان و به فاصله ۲ کیلومتر بعد از منارجنبان و نزدیک رودخانه زاینده رود واقع شده است.

تاریخچه آتشگاه

آتشگاه اصفهان به عنوان یکی از سه اثر قدیمی که از دوران باستان به جا مانده ، شناخته می شود. از نظر وسعت، این مکان سومین اثر موجود در شهر اصفهان بوده و یکی از ۷ آتشکده بزرگ ایران در زمان قباد ساسانی می باشد.

قدمت این بنا به قرن ششم پیش از میلاد و دوران ساسانی بازمی‌گردد و در قرن سوم میلادی، به محلی برای برپایی آتش جاودان تبدیل شده است. در متون کهن از آن با نام دژ مهرین یاد کرده‌اند. بررسی این بنا از سال ۱۹۳۸ میلادی توسط آندره گدار، در سری مجلات ایران‌شناسی آغاز شد. نخستین نقشه معماری دقیق آن نیز در سال ۱۹۶۰ میلادی توسط ماکسیم سیرو تهیه شد. از ایرانیان،‌ نخستین بار موبدی زرتشتی به نام رشید شهمردان و سپس دکتر باستان‌شناسی به نام علیرضا جعفری‌زند به‌همراه میترا آزاد به بررسی این بنا پرداختند.

معماری آتشگاه

تپه آتشگاه، از جنس سنگ های رسوبی است. تراز پایینی آن در ارتفاع ۱۶۱۰ متر از سطح دریا و فراز آن در ارتفاع ۱۷۱۵ متری از سطح دریا واقع شده‌ است. بنای آتشگاه، آتشدانی بزرگ و مدور با دریچه‌های متعدد است. این ساختمان از خشت های گلی خام به طول و عرض ۴۰ سانتیمتر و قطر ۱۴ سانتیمتر ساخته شده و مصالح ، خشت ها، گل و سنگ ریزه و نی های ساحل زاینده رود هستند.

پایه های بزرگ و خشتی بنا تقریبا از میانه تپه آتشگاه آغاز شده و در بالا به ستون هایی محکم تبدیل می شدند که در گذشته اتاق هایی نیز روی آنها قرار داشته است. در بالای تپه ، بنایی گرد وجود دارد و جز آن هیچ بنایی بلندتر ساخته نشده است. این بنا دارای ۸ گوشه بوده و در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون قرار داده شده است. گفته می‌شود موبدان زرتشتی، آتش مقدس را درون این اتاق قرار می داده اند.

این مجموعه دارای اتاق ها و ساختمان هایی در ۴ جهت تپه بوده که تا زیر اتاقک آتشگاه ادامه می یابد. در بافت ساختمان‌های این بنا می توان سوراخ‌های زیادی را مشاهده کرد که به دست گنج یابان کنده شده است. در اطراف این آتشدان در سطحی پایین تر، اتاق های زیادی ساخته بودند که به علت خام بودن خشت ها در مجاورت باد و باران به مرور زمان از بین رفته اند. بقایای این اتاق ها در شمال و شمال شرقی بر جای مانده است. علاوه بر آن در اطراف این کوه، باغ ها و درختان میوه وجود داشته و از فراز آن می توان به تمام شهر اشراف داشت.

این آتشدان دارای ۷ پنجره بزرگ قدی و یک در ورودی است که آتش درون آن از تمامی جهات قابل دید ، بوده است . ارتفاع ورودی آن به اندازه چند پله از سطوح اطراف است و بطور کامل بر تمامی مجموعه و کوه ، اشراف دارد. در داخل آن در بالای در و تمامی پنجره ها طاقچه‌هایی قرار دارند. مجموعه آتشگاه اصفهان در طول تاریخ به عنوان یکی از جایگاه های آتش مقدس و در دوران های اخیر به دلیل موقعیت مذهبی و تفریحی همواره مورد توجه مردم اصفهان و همینطور مسافران این شهر بوده است.

متاسفانه در سال های اخیر توجهی برای حفظ و نگهداری این مجموعه صورت نمی گیرد. در بافت ساختمان این بنا می توان سوراخ های زیادی را مشاهده کرد که توسط گنج یابان کنده شده‌ است. بازدید کنندگان نیز خود باید راه بالا رفتن را انتخاب نمایند که با توجه به ساختار تپه و خشتی بودن این سازه، سرعت تخریب به وسیله بازدیدکنندگان افزایش می یابد.

انتهای پیام/