به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، سهم بودجه آموزش کشور از تولید ناخالص داخلی (GDP)، یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای مقایسه اهمیت و ارزش آموزش در کشورهای مختلف است. اگرچه کشورها هم جمعیت دانش‌آموزی و دانشجویی متفاوتی دارند و هم میزان GDP آنها با یکدیگر بسیار متفاوت است، اما این شاخص همچنان یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست که نشان می‌دهد کشورها تا چه میزان از درآمدشان را حاضرند برای دستیابی به درآمد بیشتر و جامعه‌ای عادلانه و مرفه‌تر در آینده سرمایه‌گذاری کنند.
سهم هزینه‌های آموزشی ایران از GDP
نمودار زیر سهم کل هزینه‌های آموزشی ایران از تولید ناخالص داخلی در جهان (GDP) را بر اساس آمارهای بانک جهانی نمایش می‌دهد. لازم به ذکر است منظور از هزینه‌های آموزشی، کل هزینه‌های آموزشی است و بنابراین، هم آموزش مدرسه‌ای و هم آموزش عالی را در بر می‌گیرد.
بر اساس نمودار فوق، سهم کل هزینه‌های آموزشی ایران از GDP از سال ۱۳۶۰ تاکنون با وجود فراز و فرود بسیار؛ اما به طور کلی نزولی بوده است. به عبارت دیگر، میانگین نسبت هزینه‌های آموزشی به GDP از حدود ۶ درصد در سال‌های نخست انقلاب به حدود ۳.۵ درصد در دهه اخیر رسیده است.
این نسبت طی حدود ده سال اخیر بین ۲.۸ تا ۳.۹ درصد در نوسان بوده، در حالی که همین نسبت طی حدود ده سال اخیر در آلمان ۴ تا ۵ درصد، در عربستان سعودی، عمان، فرانسه ۵ تا ۶ درصد، در فنلاند ۶ تا ۷ درصد، در سوئد ۶.۵ تا ۷.۵ درصد، در دانمارک و نروژ ۷ تا ۸ درصد و در کوبا ۹ تا ۱۴ درصد بوده است. در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) میانگین جهانی نسبت هزینه‌های آموزشی به GDP حدود ۴.۵ درصد بوده که فاصله بیش از نیم درصدی با بهترین سال‌های بودجه‌ای آموزش و پرورش ایران در ده سال اخیر دارد. همچنین، یونسکو از کشورها انتظار دارد سالانه حداقل بین ۴ تا ۶ درصد از GDP خود را به آموزش اختصاص دهند که متأسفانه ایران از کف این هدفگذاری هم مقداری فاصله دارد.
نرخ هزینه دولت در آموزش از تولید ناخالص داخلی در جهان
نمودار زیر نرخ هزینه دولت در آموزش از تولید ناخالص داخلی در جهان را نشان می‌دهد؛
بر اساس نمودار فوق، جایگاه ایران بسیار پایین‌تر از میانگین جهانی نرخ هزینه دولت در آموزش از تولید ناخالص داخلی است. روند هزینه ایران در آموزش در برخی سال‌ها رشد داشته است؛ اما این روند از سال ۲۰۱۸ منفی بوده است. با این حال، روند هزینه دولت ترکیه در آموزش نزولی‌تر بوده و در سال‌های اخیر از ایران هم کمتر شده است.
این نمودار نشان می‌دهد که درصد هزینه‌های آموزش از میانگین تولید ناخالص داخلی جهانی در حدود ۴٪ در نوسان است؛ اما از سال ۲۰۲۰ کاهش ۱۳ درصدی در هزینه‌ها مشاهده می‌شود؛ به طوری که از حدود ۴.۳٪ در سال ۲۰۲۰ به حدود ۳.۷٪ در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است. این کاهش مخارج دولت در آموزش می‌تواند منجر به تأثیرات منفی بر دسترسی به آموزش و کاهش کیفیت آموزش شود.
فقر یادگیری ۶۰ درصدی دانش‌آموزان در جهان
علاوه بر هزینه‌کرد دولت و اهمیت آن، فقر آموزشی یکی از مشکلات پیش‌روی کشورها به خصوص پس از پاندمی کرونا است. بر اساس آمارهایی که در زمینه یادگیری منتشر شده است، از هر
۱۰ دانش آموز در کشورهای با درآمد متوسط و پایین، تقریباً ۶ نفر دچار فقر یادگیری هستند. این موضوع نشان می‌دهد که دانش‌آموزان حداقل مهارت‌های سواد خواندن را کسب نکرده‌اند.
این مشکل بعد از همه گیری کرونا در جهان تشدید شد. فقر یادگیری در کشورهای با درآمد متوسط و پایین، به یک سوم افزایش داشته است به طوری که ۷۰ درصد از کودکان ۱۰ ساله در این کشورها قادر به درک متن ساده نیستند. این نرخ قبل از کرونا ۵۷ درصد بود، اما اکنون این بحران جدی‌تر شده است. تعطیلی مدارس و نابرابری در دسترسی به منابع یادگیری در دوره کرونا منجر به افت بیشتر یادگیری شد و کودکانی که در گروه‌های محروم جامعه قرار داشتند، با افت بیشتری مواجه شدند. به گزارش بانک جهانی این نسل از کودکان بدون مهارت‌های پایه‌ای قوی بعید است در آینده بتوانند مهارت‌های فنی و سطح بالایی را که نیاز بازار کار است، کسب کنند.
بر این اساس، سازمان‌های بین المللی بر تعهدهای سیاسی ملی برای بازیابی و تسریع یادگیری تأکید دارند و شکل‌گیری ائتلاف‌هایی فراتر از آموزش و پرورش بین خانواده‌ها، معلمان، جامعه مدنی و وزارتخانه‌ها را برای تسریع یادگیری ضروری می‌دانند. یکی از مهم‌ترین اقدامات در این راستا ارزیابی یادگیری و آموزش کودکان است.
مرکز پژوهش‌های مجلسی در گزارسی به ابعاد فقر آموزشی پرداخته و یادآور شده است که سطح سواد معلمان، عاملی مؤثر بر یادگیری و سوادآموزی دانش‌آموزان است و رابطه‌ای مستقیم دارند. از سوی دیگر، نسبت دانش‌آموز به معلم بیانگر کمبود معلم در ایران است و این دو عامل، در کنار تراکم بالای کلاس‌ها می‌تواند سطح کیفیت آموزش را کاهش دهند.
متغیر محیط محروم مدارس نشان داد که فقر در مدارس، عامل تأثیرگذار بر سطح یادگیری و سوادآموزی دانش آموزان است و چنین محیطی می‌تواند روی سایر دانش آموزان غیر محروم مدرسه نیز تأثیر بگذارد. چنین وضعیتی بیانگر لزوم اجرای طرح‌های حمایتی برای خانواده‌ها و طرح‌های بهبود عملکرد مدرسه برای ارتقای سوادآموزی دانش‌آموزان است.
گفتنی است، ایسکانیوز پیش‌تر در گزارش سهم آموزش از تولید ناخالص داخلی در ایران تنها ۳درصد! به بررسی این موضوع تا سال ۲۰۱۹ پرداخت. در این گزارش آمده است که آمارها نشان می‌دهد که شاخص بودجه آموزشی ایران از ۴.۰۳۱ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۳.۶۶۳ در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته است. داده‌های موسسه آمار یونسکو نشان می‌دهد که عربستان رتبه ۵۶، مالزی ۷۵ و ایران ۸۵ جهان را در شاخص بودجه آموزشی دارند. نمودار زیر بیانگر درصد بودجه آموزش هر کشور از تولید ناخالص داخلی آن است.
بر اساس این گزارش، در مقاطع زمانی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳، سهم بودجه آموزشی عربستان و مالزی، بالا رفته؛ اما پس از آن به تدریج افت داشته است. بیشترین درصد بودجه ثبت شده مربوط به عربستان در سال ۲۰۰۲ است که ۷.۶۳۷ درصد بوده است.
با توجه به اهمیت هزینه کردن برای آموزش و همچنین توجه به ارتقای یادگیری، لازم است که دولت‌ها این موضوع را در اولویت اقدامات خود قرار دهند. چرا که افت سهم آموزش از تولید ناخالص داخلی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد خواهد کرد.
انتهای پیام/
نظر شما