به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، جنگ غزه از آغاز تاکنون لطمات جبران‌ناپذیری به بخش‌های مختلف از جمله آموزش عالی در این منطقه وارد کرده است. دانشگاه‌های غزه از زمان آغاز جنگ مداوم اسرائیل علیه نوار غزه با چالش‌های بزرگی در ارائه آموزش عالی به ۱۰۰ هزار دانشجوی خود مواجه بوده‌اند.
مدیریت دانشگاه در همه جهان با مسائلی مانند محدودیت‌های بودجه، کمبود اعضای هیئت علمی، تغییرات سیاسی، سازگاری با پیشرفت‌های فناوری (مانند آموزش مجازی) و پاسخگویی به بحران‌هایی مانند بیماری‌های همه‌گیر مواجه است؛ اما دانشگاه‌های غزه علاوه بر این موانع مجبورند در شرایط اشغال و محاصره طولانی مدت فعالیت کنند.
آموزش عالی در نوار غزه از اکتبر ۲۰۲۳ شرایط پیچیده‌تری هم پیدا کرد. تا جایی که موجودیت آن مورد تهدید قرار گرفت. هم‌اکنون همه دانشگاه‌های غزه، به طور کامل یا جزئی، تخریب شده‌اند. در نتیجه حملات اسرائیل، زیرساخت‌های ضروری دانشگاه‌ها از بین رفتند. از دیگر عواقب این حملات از بین رفتن دهه‌ها کار و سرمایه‌گذاری و منابع دانشگاهی، فنی و مالی بود. همچنین اختلال در تدریس، یادگیری و فارغ‌التحصیلی ده‌ها هزار دانشجو و معیشت کارمندان دانشگاهی و اداری ایجاد شد. بیش از ۹۷ نفر از اعضای هیئت علمی از جمله سه رئیس دانشگاه و نه رئیس دانشکده در غزه کشته شدند.
دانشجویانی که هنوز در غزه زندگی می‌کنند با ترس، تحقیر، گرسنگی، آوارگی و اضطراب از دست دادن مواجه هستند و آن‌هایی که غزه را ترک کردند، از عزیزان خود جدا شده‌اند و با آینده‌ای نامشخص دست و پنجه نرم می‌کنند.
سوال رئیس دانشگاه فلسطینی: آیا این استاد هنوز زنده است؟
کارشناسان معتقدند که رفع چالش‌های مبنایی و دائمی آموزش عالی غزه فراتر از حل مسئله بوده و نیازمند مدیریت بقا است. سوالاتی که امروز برای رهبران دانشگاهی در غزه مطرح است، عبارتند از «آیا این استاد هنوز زنده است؟»، «آیا برق یا اینترنت برای ارائه تدریس وجود دارد؟»، «آیا دانشجویانی که در این دوره ثبت‌نام کرده‌اند می‌توانند به اندازه کافی در یک مکان ثابت بمانند یا مجبور به جابه‌جایی می‌شوند؟»، «آیا پس از از دست دادن دستانش، هنوز قادر به تایپ، سازماندهی و حفظ سیستم است؟»، «آیا دانشجویان گرسنه می‌توانند در امتحانات شرکت کنند؟» این سوالات با امور متداول در اداره دانشگاه یکسان نیستند.
رائد الحجار معاون رئیس دانشگاه الاقصی غزه، تلاش‌های دانشگاه‌های غزه برای حفظ فرآیندهای تدریس و یادگیری را به کسی تشبیه کرد که در دریا پارو می‌زند و ناامیدانه سعی می‌کند به یک تکه نخ در آب چنگ بزند؛ اما هر بار که آن را می‌گیرد، نخ به داخل آب می‌لغزد و او بارها و بارها برای گرفتن آن تلاش می‌کند. همچنین دانشجویانی که در غزه منزوی و درمانده شده‌اند مانند فردی هستند که در چاهی گرفتار شده و صدایش به هیچ کس نمی‌رسد.
وی افزود: استادان با مشکلات بسیاری در حفظ ارتباط آنلاین با دانشجویان در غزه روبرو هستند. به طوری که در طول کلاس بارها می‌پرسند: «صدای من را می‌شنوید؟ صدای من را می‌شنوید؟» آنها به دنبال نشانه‌هایی از ارتباط هستند، اما اغلب فقط از یک دانشجو، اگر پاسخی وجود داشته باشد، پاسخی می‌شنوند.
استرس، خستگی، فشار روانی زیاد، غم و اندوه و فقدان مسائلی است که رهبران آموزشی غزه هر لحظه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. با این حال، بسیاری از مسئولات دانشگاه‌های غزه در نوار غزه باقی مانده‌اند. دانشگاهیان در غزه نگران نیازهای فوری ایمنی و بقا خود هستند، در چادر زندگی می‌کنند، روزانه یک وعده غذا می‌خورند و ساعت‌ها برای تهیه آب در صف می‌ایستند.
بحران مالی یکی دیگر از مشکلات دانشگاه‌های غزه است. تامین هزینه‌های دانشگاه و حقوق کارکنان تا پیش از این حوادث به شهریه متکی بود. در حال حاضر مسئولان دانشگاه، استادان و کارمندان با فشار شدیدی مواجه هستند. چرا که نمی‌توانند از پس قیمت‌های سرسام‌آور کالاهای اساسی در غزه برآیند، حتی اگر اصلاً کالایی در نتیجه بسته شدن طولانی مدت مرز غزه توسط اسرائیل و نابودی معیشت و ارتباطات موجود باشد.
مقاومت فلسطینی‌ها در برابر حذف آموزش عالی
آموزش عالی در غزه به یک تجمل دست نیافتنی یا حتی آرمان‌گرایی غیرمنطقی تبدیل شده است. با این حال دانشگاه‌های غزه تلاش می‌کنند ارائه آموزش عالی را حفظ کنند. حمایت از آموزش عالی در غزه برای مردم جهان موضوعی حقوق بشری و در راستای عدالت اجتماعی است؛ اما برای فلسطینی‌ها یک فوریت است که مانع حذف گذشته یک ملت و عامل ساختن آینده نسل جدید است.
فداکاری فلسطینی‌ها برای آموزش و آموزش عالی در برابر همه مشکلات، یک میراث تاریخی است. به عنوان مثال، در طول انتفاضه اول (۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰)، اقدامات تنبیهی اسرائیل علیه مدارس و دانشگاه‌های فلسطینی تشدید شد. این شامل قتل، جراحت، اخراج، آزار و اذیت و تعطیلی خودسرانه دانشگاه‌ها بود.
فلسطینی‌ها در طول انتفاضه جلسات آموزشی خود را در خانه دانشجویان یا استادان، اتاق پشتی یک مغازه یا حتی یک خودرو ادامه می‌دادند. برخی روزها چند کلاس در مکان‌های دور از هم برگزار می‌شدند و استادان و دانشجویان مجبور بودند از یک نقطه شهر به نقطه دیگری بروند.
کمیته اضطراری دانشگاه‌های غزه در نامه سرگشاده خود به الجزیره در ماه مه ۲۰۲۴ نوشت: «ما به عنوان دانشگاهیان و کارکنان فلسطینی دانشگاه‌های غزه گرد هم آمده‌ایم تا در مواجهه با تمام تلاش‌های فعلی برای محو ما، وجود خود، وجود همکاران و دانشجویان خود و پافشاری بر آینده‌مان را تأیید کنیم. ما این فراخوان را از زیر بمب‌های نیروهای اشغالگر در سراسر غزه اشغالی، در اردوگاه‌های پناهندگان رفح و از محل‌های تبعید موقت جدید در مصر و سایر کشورهای میزبان صادر می‌کنیم.
جنگ غزه توسط دیوان بین‌المللی دادگستری در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۴ نسل‌کشی اعلام شد. به همین دلیل، مستندسازی و بایگانی هرچه بیشتر اقدامات مدیران دانشگاهی(درس‌ها، تصمیمات، چالش‌ها، سازگاری‌ها و نوآوری‌ها) می‌تواند در توانمندسازی مقاومت آموزشی به طور کلی و همچنین به چالش کشیدن برداشت کلیشه‌ای و خنثی از یادگیری مفید باشد.
چالش‌های بی‌سابقه‌ای که آموزش عالی در غزه امروز و پس از پایان جنگ با آن مواجه است، نه تنها توسط رهبری دانشگاه‌های غزه، بلکه با روش‌های مرسوم نیز قابل حل نیست. نیاز به توانمندسازی رهبری آموزشی در غزه و سایر مناطق آسیب‌دیده از جنگ وجود دارد تا توانایی آنها در کاهش برخی از چالش‌های فروپاشی گسترده محلی تقویت شود. این شامل حمایت از دانشگاه‌های غزه از طریق همبستگی جهانی، به اشتراک گذاشتن تخصص، بودجه و منابع و ایجاد سیستم‌های دوگانه با مؤسسات، که ممکن است شامل محققان خارج از کشور نیز باشد، برای ارائه کمک‌های موقت و کمک به ادامه آموزش عالی است.
اساتید و کارکنان دانشگاه‌های غزه در نامه سرگشاده خود به الجزیره گفتند که آموزش فقط وسیله‌ای برای انتقال دانش نیست؛ بلکه ستون حیاتی وجود ما و چراغ امیدی برای مردم فلسطین است.
انتهای پیام/
نظر شما