چهاردهم تیرماه به گواه تقویم ایرانی، روز ملی قلم است. اعضای انجمن قلم ایران در سال ۱۳۸۱ این روز را به جهت گرامیداشت فعالیتهای اهل قلم و نویسندگان، پیشنهاد دادند که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. قلم و نویسندگان از مهمترین عناصر توسعه اجتماعی و فرهنگی هر تمدنی هستند. همچنین یکی از بنیادینترین ابزار تمدن است. به این مناسبت با هما متینفر، نویسنده و فعال فرهنگی در عرصههای نویسندگی و نشریات دانشجویی که رتبههای متعدد از جشنوارههای نشریات ملی کسب کرده، مصاحبهای با موضوعیت قلم و تاثیرات آن بر اجتماع انجام دادیم.
به عنوان سوال ابتدایی، شما به عنوان یک نویسنده، قلم و نقش آن را در زیست انسان چگونه تشریح میکنید؟
میگویند که انسان از ریشه نسیان به معنای فراموشی است؛ برای انسانِ فراموشکار، قلم، وسیله ثبت و جاودانگی آن چه است که بایستی به یادگار بماند تا محل تامل و میراث آیندگان شود. تا نسلهای بعد به احوال و وقایع روزگار ما آگاه باشند. نوشتههای یک نویسنده متوجه حال و آینده است. عمده جریانها و جهتدهیهای روز به واسطه نوشتهها و تحلیلهای اهل قلم رخ میدهد. متونهایی که گاهی فرم رسمی و خبری میگیرند و گاهی دلنوشته یا داستانی خیالی میشوند، ولی در هر قالبی که باشند به رویت مخاطب میرسند و بر او تاثیر میگذارند و این از اهمیت والای قلم است. فارسیزبانان، وارث زبان و ادبیاتی بسیار غنی هستند و بر ذمه نویسندگان است که امین و حافظ این امانت باشند، آن را تعالی ببخشند و بر گنجینه آن بافزایند.
بنابراین با این توصیف، شما برای قلم یک شآن تاثیرگذاری بر جوامع قائل هستید؟
نویسندگان بر اساس احساس و دغدغههای خود شروع به نگارش متنی میکنند. شخصی که برای خودش رسالت قائل میشود و مستعد و توانمند در حوزه نوشتن است، همیشه راهی برای بیان و انتقال آنچه که فکر میکند باید به سمع و نظر آدمها برسد را پیدا میکند. هنرمند متعهد میداند تاریخ با آثار مکتوب امروز قضاوت میشود، نسلهای بعدی ما با آثاری که بیانگر احساس و اندیشههای ما است؛ ما را خواهند شناخت. بنابراین سعی میکند به دور از قضاوتِ بیاساس، مصلحتاندیشی و منفعت شخصی قلم خود را منصفانه و بر اساس اخلاق حرکت بدهد. او میداند چینش و انتخاب صحیح کلمات چه مسئولیت خطیریه و خودش و توانمندیهایش را برای این مسئولیت مهم رشد و پرورش میدهد.
از سمت مخاطب به چه صورت است؟ مخاطب نسبت خود با متن نوشته شده را چگونه انتخاب میکند؟
مخاطب هوشمند امروز اگر مطلبی را دنبال میکند طالب کشف حقیقت است تا بتواند تفکر و موضعگیری صحیح نسبت به رویدادهای زمان داشته باشد. این بسیار مسئولیت مهمی است و اهل قلم بایستی در این راستا جهاد کنند و نوشتههای معتبری را بنویسند و به اشتراک بگذارند که بتوانند در راستای معضلات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی راهگشای راهحل، آگاهی و روشنگری شود.
زاویه نگاه نویسندگان در روایت و نوشتن هر آنچه که قصد نوشتنش را دارند، چه تاثیری بر نگاه مخاطب دارد؟
نوع نگاه و ادبیات شاعر یا نویسنده است که به مسائلی مثل جور زمان، جنگ، فقر، خودشناسی یا اجتماع پرداخته. به مسائل مختلف از هزاران زوایا و دیدگاههای متفاوت میشود نگاه کرد و این میتونه بابی برای خلاقیت و بیانهای نو باشد. مسائل همیشه مشترک است. انصاف و اخلاق، امروزه کلید مشترک برای بیان احساساتی است که میتواند التیام احوال هنرمند و جهان اطرافش شود. این نوع روایتگری اساس ادبیات غنی و پرباری است که نویسندگان برای ما به جا گذاشتند و نقاط مشترک میتواند ما را به اهداف مشترک برساند و این ظرفیتها بسیار حیاتی هستند!
از دیدگاه شما، زیست نویسنده چقدر در روح متن نوشته شده حضور دارد بخصوص نویسندگان فیلمنامه و آثاری که به خروجی هنری تصویری و نمایشی منتهی میشود ؟
نوشتن یک هنر و نویسنده هنرمند است. احوالات هنرمند نیاز به مراقبت دارد، چراکه از دیدگاه هنرمند و آثار هنری او میتوان به جهان نگاه کرد. افکار نویسنده در نوشتههایش بروز و نمود خواهند داشت. این مهم است که نویسنده به شکلی زیست کند که بتواند تفکری سالم و خلاق داشته باشد تا نوشتههایش برای جامعه مفید واقع شود.
فیلمنامهنویسان و نمایشنامهنویسان همواره قدمهای بزرگی را در رویدادهای زمانه خود و آگاهی داشتهاند. مثلا شکسپیر در به تصویر کشیدن مضامین قدرت و دگرگونی، نقش قابل توجهی داشته است و این در نوشتهها و نمایشهایی که بر اساس نوشتههایش بر صحنه رفته، نمود دارند. ادبیات غنی در حوزه نمایش و فیلم همیشه توانسته است آثاری فاخر را در این دو عرصه به وجود آورد و سبب ارتباط و بیداری جامعه شود. برای مثال الهامبخشی و ثاتیر ویکتور هوگو بر جنبشهای اجتماعی به واسطه آثارش، موید این امر است.
با توجه به اینکه در دوران دانشجویی فعالیتهای حول محور قلم و نویسندگی داشتید، دانشگاه چه نقشی در پرورش قلم افراد دارد؟
سلسله رویدادهایی که در جهت رشد و پرورش اهل قلم در دانشگاه شکل میگیرد فرصت بسیار کاربردی و آموزندهای است تا که ظرفیت نیروی متخصص و متعهد پرورش داده شود. برای مثال جشنواره ملی قلم که به بررسی نشریات، یادداشتها و مقالات و سایر قالبهای نوشته میپردازد، فرصت تکاپویی و کار گروهی را برای افزایش مهارتها در راستای اهداف علمی، فرهنگی و اجتماعی و، ... فراهم میکند. متولیان این جشنواره فرصتی را به وجود میآورند تا دانشجو بتواند خود و مهارتهای خود را در مسیر آزمون و خطا قرار بدهد و موجب ارتقا توانمندیها بشود.
همچنین افراد با استعداد این عرصه شناخته و راهی جلوی روی آنها برای رشد و پیشرفت قرار بگیرد. تا در دنیای غیرآکادمیک هم بتوانند فرصتهای شغلی پیدا کنند و نیروی انسانی در این عرصه رشد و شکوفایی پیدا کرده و شخص زودتر بتواند با قلمش به جامعه خدمت کند.
با توجه به اینکه نویسندگان صرفا در عرصه ادبی فعال نیستند و عرصههایی مانند رسانه و ارتباطات هم تاثیرپذیر از قلم هست، بنظر شما مهمترین دغدغه فعالین آن عرصه چیست؟
برای نویسندگانی که تو حوزه خبر کار میکنند مهمترین چالش دسترسی به دیتاهای واقعی و حقیقی هست و از طرف دیگر بیان و انتشار آنهاست. آزادی نوشتن و پس از نوشتن مسئلهای است که میتواند رسانههای مستقل و بیطرف را شکل بدهد تا که بتوانند یک منبع موثق و معتبر را برای دنبالکنندگان به وجود بیاورند و از سودجویی رسانههایی که مغرضانه اهدافی را دنبال میکنند و حقیقت را وارانه یا غلو شده به مخاطب ارائه میدهند جلوگیری کرده تا از تنشها و آسیبها جلوگیری شود.
و سخن پایانی؟
بنویسم، بنویسم و بنویسیم. بدون نوشتهها هیچ چیز باقی نمیماند
بنویسم برای خودآگاهی، برای آنکه بدانیم با احوال خود و زمانهمان چندچندیم. بنویسیم تا کلمات روشنایی تاریکی سکوتهای خبری مسائلی شود که حیاتی است ولی بدان پرداخته نمیشود.
بنویسم برای آرامش قلبهایی که نوشتههامان تسکین آنها خواهد شد تا بدانند که آنها را میبینیم و احوالشان را میدانیم! و بنویسم برای اعتلای دوران و برای دغدغههایی که از درونمان میآید
و قسم به قلمی که حرمت دارد و بکوشیم برای حفظ حریم و حرمتش
خبرنگار: رامین ابوئی
انتهای پیام/
نظر شما