به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از کرمان؛ شهرستان بم، با وجود پیشینه تاریخی شکوهمند و بازسازی‌های گسترده پس از زلزله، همچنان در زمینه توسعه فضاهای فرهنگی و عمومی با چالش‌های جدی مواجه است. این فضاها، که نقش محوری در ارتقای کیفیت زندگی، افزایش سرمایه اجتماعی و احیای هویت محلی دارند، در بم به دلیل موانع قانونی، مالی و اجرایی با کندی پیش می‌روند. برای تحلیل دقیق این موانع و ارائه راهکارهای عملی، با حمیدرضا احمدی پژوهشگر ارشد مرمت و احیای بافت‌های تاریخی در مرکز ملی مطالعات میراث فرهنگی به گفتگو نشستیم.

حمیدرضا احمدی در ابتدای این مصاحبه تصریح کرد: توسعه فضاهای فرهنگی و عمومی در بم، یک مسئله فراتر از ساخت و ساز صرف است. این امر به معنای بازگرداندن نشاط اجتماعی و هویت فرهنگی به جامعه‌ای است که یک فاجعه بزرگ را پشت سر گذاشته است. اما متأسفانه، پس از اتمام فاز اصلی بازسازی مسکن، توجه به این فضاهای حیاتی کاهش یافته است.

او افزود: اولین و مهم‌ترین مانع در بم، موانع قانونی مربوط به تداخل بافت‌های تاریخی و ضوابط میراث فرهنگی است. بخش‌های قابل توجهی از بم، به ویژه در مناطق مجاور ارگ تاریخی، تحت ضوابط سختگیرانه میراث فرهنگی قرار دارند. این ضوابط، در حالی که برای حفاظت از هویت شهر لازم هستند، فرآیندهای تملک زمین، صدور مجوز ساخت و تغییر کاربری برای ایجاد فضاهای عمومی مدرن (مانند کتابخانه‌های بزرگ، مراکز همایش یا نگارخانه‌ها) را به شدت طولانی و پیچیده می‌کنند. این کندی بوروکراتیک، انگیزه سرمایه‌گذاران و نهادهای توسعه را از بین می‌برد.

احمدی در تحلیل موانع مالی گفت: توسعه فضاهای عمومی به سرمایه‌گذاری‌های اولیه بالا نیاز دارد. در بم، علاوه بر هزینه ساخت، ما با هزینه‌های گزاف تملک در مناطقی روبرو هستیم که زمین به دلیل موقعیت تاریخی، ارزش بالایی پیدا کرده است. مشکل دیگر، فقدان تخصیص مالی پایدار برای نگهداری و اداره این فضاهای فرهنگی است.

وی ادامه داد: بسیاری از پروژه‌های فرهنگی بزرگ که با بودجه‌های دولتی آغاز می‌شوند، پس از ساخت به دلیل نداشتن مدل‌های مالی خودکفا یا بودجه‌های جاری کافی، به فضاهایی نیمه‌فعال یا کم‌بازده تبدیل می‌شوند. یک فضای فرهنگی موفق باید بتواند تا حدودی هزینه‌های جاری خود را از طریق ارائه خدمات، برگزاری رویدادها و جذب حامیان مالی تأمین کند. در بم، به دلیل ضعف بنیه اقتصادی و اجتماعی، تکیه صرف بر بودجه دولتی این فضاها را آسیب‌پذیر کرده است.

پژوهشگر ارشد مرمت بافت‌های تاریخی، بر لزوم احیای فضاهای تاریخی موجود به جای ساخت فضاهای جدید تأکید کرد و اظهار داشت: راهکار کلیدی برای بم، توسعه مبتنی بر احیا و بازسازی فضاهای تاریخی موجود است. به جای ساخت یک نگارخانه جدید، می‌توان بافت‌های آسیب‌دیده اطراف ارگ یا خانه‌های قدیمی قابل مرمت را به کاربری‌های فرهنگی و عمومی تبدیل کرد. این امر نه تنها سرعت عمل را افزایش می‌دهد، بلکه بافت هویتی شهر را نیز حفظ می‌کند.

او تصریح کرد: این رویکرد نیازمند تغییر نگاه از ساختارمحوری به محتوامحوری است. فضاهای عمومی باید نه صرفاً ساختمان، بلکه بستر ترویج فعالیت‌های فرهنگی بومی و محلی باشند. باید با مشارکت جامعه محلی و هنرمندان بومی، فضاهای عمومی را به مراکز تولید محتوا و تعامل اجتماعی تبدیل کنیم تا هم هزینه‌های نگهداری کاهش یابد و هم استقبال عمومی افزایش یابد.

احمدی در جمع‌بندی تأکید کرد: توسعه فضاهای فرهنگی و عمومی در بم، نیازمند بوروکراسی کمتر و انعطاف بیشتر در قوانین میراث فرهنگی است. نهادهای مسئول باید با ایجاد یک صندوق توسعه فرهنگی-اجتماعی بم، منابع مالی پایداری برای تملک، مرمت و بهره‌برداری فضاهای عمومی فراهم آورند. این فضاها ابزاری برای بازسازی اعتماد اجتماعی، کاهش آسیب‌های روانی پس از زلزله و تقویت هویت فرهنگی شهر هستند و نباید توسعه آن‌ها قربانی موانع قانونی و مالی شود.

خبرنگار: زهرا اسکندری

انتهای پیام/