به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز، توانمندی و ظرفیتهای ارزشمند دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه مدارس سما در حدی است که میتواند مدارسی در تراز انقلاب اسلامی داشت و همچنین شایستگی آن را دارد که داعیهدار آموزشو پرورش در کشور باشد. در نظام آموزش باید میزان آموزشهای ارائه شده در مدرسه با نیازهای فردی، اجتماعی و جامعه متناسب بوده تا کیفیت آموزشی مورد انتظار ایجاد شود. در سالهای اخیر با توجه به شیوع کرونا و آغاز آموزشهای مجازی فعالیتهای مدارس سما در حوزههای متعدد فعالیتهای متعدد انجام داده است که آنچه در ادامه میخوانید مشروح گفت و گوی خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز با لطف اله عباسی، مشاور و سرپرست امور پژوهش و نوآوریهای آموزشی و پرورشی سازمان سما است.
به نظر شما، اهمیت و نقش آموزش و پرورش در چه زمینههایی است ؟
پیشرفت یا ناکامی نظام آموزش و پرورش هر کشوری، ارتباط و تاثیر جدی بر سایر ابعاد توسعه از جمله فرهنگی اجتماعی، اقتصادی دارد و بر همین اساس است که آموزش و پرورش استعدادهای متنوع کودکان، نوجوانان و جوانان کشور ایران اسلامی باید در اولویت قرار گیرد، چرا که آموزش و پرورش در شکلگیری سرمایه انسانی، تسریع جریان شکوفایی و رشد کمال انسان و توسعه و پیشرفت جامعه، انتقال ارزشها و میراث فرهنگی، گسترش خلاقیت، نوآوری، مهارت و پژوهش، تسهیل تغییر و تحول علمی و فناوری، انسجام و وحدت ملی و تربیت منابع انسانی مورد نیاز توسعه کشور و سایر موضوعات مهم تاثیر مستقیمی دارد.
با این درجه از اهمیت و نقش آموزش و پرورش کدام آموزش و پرورشی در مدارس سما مدنظر است؟
آموزش و پرورشی که در راستای تربیت انسانهایی متقی، ایثارگر، مسئولیتپذیر، فکور، خلاق، نوآور، کارآفرین، با مهارت، شجاع، قانونگرا، عدالت خواه، وطن دوست، خودباور، بلند همت و سایر فضایل اخلاقی و علمی تلاش کند.
البته برای تحقق این ویژگیها باید علاوهبر اینکه کل جامعه و به ویژه سیاستگذاران و برنامهریزان فرابخشی به جایگاه و منزلت آموزش و پرورش به عنوان یک اولویت اساسی توجه کنند، خود دستگاه تربیتی درراستای الگو سازی و انتخاب شایستگان و نگهداری آنها در مدارس، جذابسازی حرفه معلمی، اهمیت بیشتر به مجهولات تا معلومات، پیش بینی آینده به جای ماندن در گذشته، کیفیت بالای یادگیری و تدریس و محتوا، عمل بجای حافظه، یادگیری برای به کار بستن، تقاضای اطلاعات بجای عرضه اطلاعات، تغییرات تدریجی و منظم به جای تغییرات جهشی و آنی، روش بهجای ابزار، اصلاح هسته بجای پوسته، تغییر در قلبها و اندیشهها بجای تغییر صرف در اطلاعات و هدایت آموزشی بجای کنترل آموزشی، بیشتر توجه کند.
برای حل مسائل، مشکلات، چالشها و ارتقای نظام آموزش و پرورش کشور و نظام آموزش عالی باید به چه سطوح و به چه اسنادی درحوزه پژوهش،فناوری و نو آوری توجه کرد؟
باید بر اساس اسناد بالادستی و قوانین مربوطه و شرایط محیطی و نیازهای در حال تغییر و در چهار سطح اقدام کرد. برای مثال در سطح اول که فرا سوی کلان است و رویکرد دولتها و سازمانهای تصمیمگیر مطرح است، اسناد مناسبی در حوزه علم و پژوهش و فناوری مصوب شده است. برای مثال سیاستهای کلی علم و فناوری در سال ۱۳۹۳ که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است و به حداقل ۴ درصد سهم پژوهش تا پایان سال ۱۴۰۴ به امور پژوهش، تولید علم و توسعه فناوری، نظریهپردازی، مدیریت دانش و پژوهش، گسترش حمایتهای هدفمند و معنوی از نخبگان و نوآوران و فعالیتهای عرصه علم و فناوری و .... اشاره شده است.
همچنین در نقشه جامع علمی کشور مصوب ۱۳۸۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی که در جهت دهی پژوهشی، آموزشی، فناوری و نوآوری به سمت حل مشکلات و رفع نیازهای واقعی و اقتضائات کشور، هدفمند کردن اعتبارات پژوهشی، توسعه فرهنگ مطالعه و تتبع و تحقیق، تقویت روحیه پرسشگری و حقیقت جویی و یادگیری مادام العمر در سطح عموم و ... تاکید دارد. در برنامه ششم توسعه کشور ۱۴۰۰ تا ۱۳۹۶ که در حال اتمام است هم به سهم اعتبارات پژوهش و فناوری تا ۱/۵(یک و نیم درصد) درصد در سال ۱۴۰۰ از تولید ناخالص داخلی، تعداد پژوهشگران در سال ۱۴۰۰ به ازای هر یک میلیون نفر ۲۶۰۰ پژوهشگر، اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، توسعه فرهنگ مطالعه و پژوهش و ... اشاره دارد.
در سیاست های ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور در سال ۱۳۹۲ که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است نیز به موارد مهمی در حوزه تفکر، خلاقیت، نوآوری، پژوهش و مهارت های زندگی اشاره فرمودهاند. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هم به موارد مهمی از جمله، گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش و ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری، نظریهپردازی و مستندسازی تجربیات علمی – تربیتی، توسعه زمینه پژوهشگری و اختصاص اعتبار خاص برای فعالیت های پژوهشی معلمان، ایجاد شبکه پژوهشی فعال و فراگیر، تدوین نظام جامع حمایت از پژوهشگران حوزه آموزش و پرورش، ساحت های شش گانه (تعلیم و تربیت علمی و فناورانه و...) و مدرسه در افق ۱۴۰۴ و...اشاره دارد. در سطح دوم که سطح کلان است مثل: دانشگاه،پژوهشگاه،مراکز فناوری،پارک علم و فناوری، باز اسناد مهمی وجود دارد که تازه ترین آن ها،سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی است که به طور جامع به عناصر اصلی برنامه های راهبردی و برنامه های عملیاتی مرتبط توجه کرده است.
مثلا در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی( ۱۴۰۵-۱۴۰۰) از ۱۰ بسته کاری ،اکثر آن ها با بخش پژوهش ونو اوری مرتبط هستند از جمله: ارتقاء کیفیت و کارآمدی دوره های تحصیلی (هدف: نهادینه سازی قدرت ابتکار، خلاقیت و رویکرد حل مساله در فرآیند آموزش).ارتقاء پاسخگویی و قابلیت حل مساله( که ۵ هدف مربوطه در حوزه حل مسائل و امور پژوهشی است).توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی (۵ هدف مربوط به پژوهش، نوآوری، فناوری و دانش بنیان است). همچنین فعالیت منسجم و هم افزای شبکهای ،تحول در فرهنگ سازمانی و دستیابی به سازمان یادگیرنده.
در سطح سوم که میانی است و شامل دانشکده ها،پژوهشکده ها ،گروه های آموزشی و گروه های آموزشی است که باز مقررات و ضوابط خاصی دارند و سطح چهارم ،سطح فردی است که شامل دانش آموزان،دانشجویان،معلمان،اساتید،کارکنان و والدین میشود. پس باید اول مسائل و چالشهای هر یک از این چهار سطح مشخص و سپس با توجه به شرایط، تحولات و امکانات و اسناد و ضوابط قانونی، از طریق سیاستگذاری،برنامهریزی و اجرا در حل آنها تلاش کرد.
به باور شما آیا پژوهش ویژه دانشگاه ها و دانشکدهها است؟ آیا مدارس هم میتوانند مشارکت داشته باشند؟
تغییرات، تحولات، شرایط و چالشهای متعدد جهانی، گسترش دانش، تولید علم و ضرورت پیشرفت و توسعه کشور، شناخت، توسعه و ایجاد ظرفیتهای پژوهشی را در کنار ظرفیتهای آموزشی، تربیتی و فناوری، برای غلبه بر چالشها دوچندان کرده است. از طرفی این ظرفیت پژوهشی و تحقیقی، فقط ویژه دانشگاه نیست، کلیه مدارس هم میتوانند با پژوهشهای کاربردی، عملی و اقدام پژوهی و نیز خردورزی و پرورش قوای درک و فهم عمیق در کنار دانش و مهارتهای جدید نقش آفرینی کند.
مدارس سما در این زمینه، ظرفیتهای خوبی دارند که در کنار ظرفیتهای دانشکدههای علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی و گروه های علوم تربیتی و همچنین دانشکدههای مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی کارساز است،اتفاقا ما مسائل مختلف تربیتی، رفتاری و آموزشی مدارس سما را جمع بندی کردیم و در سال ۱۴۰۱ از این ظرفیتهای دانشگاه برای حل آنها استفاده میکنیم. علاوهبر این یادگیری پژوهش محور منجر به افزایش موفقیت دانش آموزان (کیفیت آموزشها+ یادگیری لذتبخش + خودکنترلی + خودهدایتی و...) هم میشود. باید زبان پژوهش مشترکی بین معلم و دانش آموزان برقرار باشد، معلمان هم دارای مدل و رفتار پژوهشی باشند و همچنین برخوردار از دانش و مهارتهای حرفهای و ارتباطات و تعاملات حرفهای.
برای یک مدرسه پژوهش محور مدل خاصی مدنظر شما چیست؟
در حال تکمیل مدل هستیم، اما حداقل این مدل به باور بنده باید شامل ابعاد و مولفههایی همچون بعد فرهنگ و ساختار پژوهش محور در قالب مولفههای ساختار حمایتی و توانمندساز، فرهنگ پژوهش محور، منابع و قوانین حمایتکننده و بعد مدیر پژوهش محور شامل مولفههای ترویج پژوهشگری، تسهیل پژوهشگری و رهبری توزیعی و بعد معلم پژوهشمحور شامل مولفههای باور پژوهشی، دانش و مهارتهای حرفهای و ارتباطات و تعاملات حرفهای و بعد آموزش و یادگیری پژوهش محور، مولفه های مدیریت کلاس، تدریس پژوهش محور، محتوای آموزشی پژوهش محور،ارزشیابی پژوهش محور، تقویت مهارتها، تکلیف پژوهش محور و تشویق پژوهش محور میشود.
در یکسال گذشته در امور پژوهش و نوآوریهای آموزشی و پرورشی چه اقداماتی انجام شده است؟
تدوین شیوه نامه و مستندسازی تجارب موفق مدارس سما و انتشار آن، تهیه و ارسال پیام های تربیتی، آموزشی و فرهنگی، ارسال بخشنامه توسعه فعالیت های پژوهشی و استفاده از ظرفیت های فکری و علمی همکاران شاغل در سما و سایر پژوهشگران، برگزاری دوره آموزشی "مدرسه پژوهش محور" برای راهبران پژوهشی استانها، تدوین شیوه نامه "سما مهارت"، شیوه نامه نحوه تخصیص بودجه پژوهش، نوآوری و مهارت آموزی مدارس سما، تهیه و ارسال بخشنامه عناوین پژوهشی سازمان سما در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ ، تهیه و ارسال بخشنامه برگزاری رویدادهای علمی و پژوهشی، به روزرسانی شاخصهای ارزیابی پژوهش، مهارت و نوآوری، تهیه و ارسال شیوه نامه نشر پیام سما، انتخاب برگزیدگان معاونت آموزش های عمومی و مهارتی در جشنواره فرهیختگان، هدایت دانش آموزان جهت شرکت در رویدادهای معتبر و افتخارآفرینی آنان، ارزیابی پژوهشی و تجلیل از مدارس برتر در ارزیابی پژوهشی و پژوهشگران برتر، انتخاب تیم های دانش آموزی ، آماده سازی و هدایت ایشان جهت حضور در مرحله کشوری نوزدهمین دوره مسابقات ملی مهارت سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، چاپ کتب مدارس و آموزشکده ها با نشر پیام سما، شرکت در نمایشگاه هفته پژوهش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تدوین شیوه نامه هفته پژوهش و انتخاب برگزیدگان حوزه های پژوهش، مهارت و نوآوری، تهیه شیوه نامه نظارت و بازدید از استانها، نیازسنجی آموزشی در حوزه مدیریت، پژوهش و تدریس در مدارس، تدوین آیین نامه نحوه انتخاب و بکارگیری نیروی انسانی در حوزه پژوهش مدارس سمااست.
همچنین تهیه و ارسال بخشنامه در خصوص معرفی راهبر پژوهشی و مسئول باشگاه پژوهشگران جوان هر مدرسه ، بازدیدهای علمی و پژوهشی در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰، به تعداد ۲هزار و ۹۷۳ بازدید، وجود ۱۲۷۵انجمن علمی – پژوهشی در مدارس سما با۱۶ هزار و ۸۴۴نفر عضو، مقالات چاپ شده در مجلات و نشریات به تعداد ۳۶۰ مقاله، ابتکارات و خلاقیت ها در امور پژوهشی به تعداد ۵ هزار و ۳۳ مورد، ۱۴۷۸ طرح پژوهشی و اقدام پژوهی ، هزار و ۱۹۱۷ افتخار کسب شده در حوزه پژوهش ، ۲۸۵ کتاب چاپ شده، چاپ نشریات و مجلات (ماهنامه،خبرنامه،گاهنامه،و...) به تعداد۳۵۲ نشریه و مجله، ۳۶۶ مقاله ارائه شده در همایش های علمی، اختراعات و دست سازه ها به تعداد ۵۱ مورد و برگزاری دوهزار و ۳۸۸مسابقه، همایش، جشنواره های علمی و پژوهشی و برگزاری ده ها دوره های آموزشی و پژوهشی در سطح مدارس سما کشور . همچنین برگزاری جشنواره تجلیل از برگزیدگان حوزه پژوهشی، نوآوری و مهارت در دی ۱۴۰۰ به تعداد ۷۹ نفر از دانش آموزان ، راهبران پژوهشی، مدیران مدارس و سایر همکاران در سطح کشور در هتل فرهیختگان است.
انتهای پیام/
نظر شما