به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، امروز ۲۱ تیر برابر با ۱۲ جولای تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید:

۱۸ تیر در تاریخ چه گذشت؟

رویداد ها:

۱۰۰ سال پیش از میلاد - زادروز ژولیوس سزار و اشاره به اظهارات او در باره هوش سرشار ایرانیان

ژولیوس سزار، امپراتور روم که ۱۲ جولای سال ۱۰۰ پیش از میلاد (روزی چون امروز) به دنیا آمد و پانزدهم مارس سال ۴۴ پیش از میلاد در سنای روم ترور شد، در جلسه ۱۲ جولای سال ۴۷ پیش از میلاد سنای روم این مجلس را قانع به قبول این باور خود کرده بود که ایران را به دلیل وطندوستی مردمش و قوانین سخت دفاع ملی (ممنوع بودن سرباز از عقب نشینی و تسلیم شدن) از برنامه لشکر کشی های آینده او حذف کند. وی در آن جلسه سنا گفته بود که به نظر او ایران ـ با توجه به هوش و استعداد و خصال مردمش ـ قدرتی پایدار و همیشگی است. شرح مکتوب این مذاکرات سنای روم تا به امروز باقی مانده است.

سزار که از سوی سنا برای ده سال دیگر به ریاست قوه مجریه سراسر روم برگزیده شده بود، سالها پیش از آن در جریان تعقیب رقیب خود ـ پمپی و تصرف مصر، که از اینجا به منظور قلع و قمع دست نشاندگان پمپی به سوریه رفته بود، در شمال سوریه (جنوب ترکیه امروز) با دسته ای از سپاهیان ایرانی به فرماندهی پسر شاه وقت ایران درگیر و مصاف داده بود و با روحیه و تاکتیک جنگی ایرانیان آشنا شده بود. با این که دولت وقت ایران قبلا وعده کمک نظامی به پمپی داده بود سزار حاضر نشد بیش از مصافی که ذکر شد با ایران درگیر شود.

اصرار سنای روم در جلسه ۱۲ جولای سال ۴۷ پیش از میلاد به سزار که با ایران وارد جنگی تمام عیار شود؛ گرفتن انتقام شکست کراسوس در جنگ سال ۵۳ پیش از میلاد از ایران بود. سزار که در جریان یک درگیری داخلی رومیان، با از میان برداشتن رقیبان خود برسر کار آمده بود در طول حکومتش به فتوحات بزرگی در شمال آفریقا از جمله مصر و در اروپا از جمله فرانسه، اسپانیا و بریتانیا نایل آمده بود.

سزار با این که کمتر از سران قبلی روم به اصول دمکراسی رومیان اعتناء می کرد برای «فوروم» محل تازه ای ساخت تا جای بهتری برای بحث و سخنرانی های عمومی در دسترس باشد و سنای روم را هم به همین محل نقل مکان داد. ماه جاری میلادی را که سزار در دوازدهم آن به دنیا آمده بود به افتخار او (ژولای = جولای = ژوئیه) نامیده اند که هنوز به همین نام باقی است. از کارهای ژولیوس سزار دستور اصلاح تقویم اروپا بود.

۶۰۵ - لشکرکشی غیر ضروری ایران به روم شرقی، مصر و اورشلیم

۱۲ جولای سال ۶۰۵ میلادی، ارتش ایران به تصمیم خسرو پرویز ـ شاه وقت ـ برای جنگ با روم شرقی از دو سمت ـ جنوب شرقی و جنوب غربی ـ به سوی قلمرو این کشور به حرکت درآمد. ستون یکم پس از بیرون راندن رومیان از سوریه و عبور از کوههای «تاروس» واقع در آناتولی غربی (ترکیه امروز) تا دروازه های قسطنطنیه (استانبول) پیش رفت. «تاریخ» از این لشکر کشی و نیز تصرف مجدد مصر ارتش خسروپرویز و نیز اورشلیم به عنوان «جنگ های غیر ضروری» که باعث تضعیف هردو امپراتوری و بعدا ازمیان رفتن هر دو دولت ــ یکی پس از دیگری شد نام برده است. این تجربه تاریخی سبب شده است که در قرون معاصر بسیاری از ملل از جمله ایالات متحده آمریکا در قوانین اساسی خود «جنگ غیر لازم» را منع کنند.

هدف خسرو پرویز از تصرف مصر و اورشلیم و انتقال صلیبی که مسیح بر آن مصلوب شده بود از این شهر به تیسفون، ایجاد غرور در ایرانیان بود که این غرور آنان را خوشگذران، تن آسان و در نتیجه ترسو کرد و اعیان (فئودالها) را زورگو ـ بگونه ای که نتوانستند در برابر سپاه کوچکتر عرب مسلمان، اما ازجان گذشته و مصمم ایستادگی کنند و هرآنچه را که در طول ۱۳ قرن به دست آورده بودند دفعتا ازدست دادند.

۱۸۰۰ - کارهای ضد ایرانی یک فرماندار انگلیسی هندوستان

دهم جولای ۱۸۰۰ لُرد ریچار ولسلی Lord R. C.Wellesley صاحب اختیار وقت کمپانی دولتی انگلیسی هند شرقی و فرماندار قسمت هایی از هند که به تصرف آن دولت درآمده بود، در محل یک قرارگاه نظامی در بنگال غربی (کلکته) یک موسسه آموزش عالی ویژه شرق شناسی و زبانهای هندی به نام کالج فورت ویلیام Fort William College تاسیس کرد. هدف باطنی وی از این کار، پایان دادن به اقتدار و نفوذ زبان پارسی در شبه قاره و رو به گسترش بودن آن بود. زبان پارسی در تمامی دوران حکومت تیموریان بر هند و مخصوصا از زمان پادشاهی همایون شاه، زبان رسمی دولت هند شده بود و بسیاری از کتاب های منتشره در ایرانزمین (ایران بزرگتر ـ در شرق محدود به سیردریا تا سِند) در هند انتشار یافته بود و در این شبه قاره، ملاک داشتن سواد؛ خواندن این کتاب های پارسی و به ویژه دیوان اشعار (حافظ، سعدی، فردوسی و ...) بود.

پس از قتل نادرشاه در کودتای قوچان، انگلستان که راه را برای خارج ساختن حکومت هند از دست تیموریان و حکام محلی (راجه ها) و قطع نفوذ ایران، پارسیان و زبان پارسی هموار دیده بود؛ برنامه تملک هندوستان و نفوذ فرهنگی خود در این شبه قاره را از حذف زبان پارسی آغاز کرده بود. کار اصلی کالج ویلیام ترجمه کتابهای پارسی به اردو و سایر زبانهای محلی هند و آموزش زبان انگلیسی و بسط این زبان و دوستی کردن با پارسیان هند بود. انگلیسی ها که از قصه سنجان (سَنگان) و جریان مهاجرت ایرانیان به هند و استقرار در گُجرات و رواج زبان پارسی آگاه بودند و سرسختی و توان ایستادگی آنان را می دانستند درگیری را به مصلحت ندانسته بودند. می دانیم که زبان های پارسی و سانسکریت هند خویشاوند هستند و اردو با اندکی تفاوت در گرامر، همان پارسی جدید و قدیم به علاوه واژه های به عاریت گرفته پارسی از عربی است.به رغم این تلاش انگلیسی ها که تا نیمه قرن ۲۰ ادامه داشت، بسیاری از واژه های زبانهای هندی ریشه پارسی دارد.

لرد ولسلی که از ۱۷۹۸ تا ۱۸۰۵ فرماندار انگلیسی هندوستان و از سال ۱۸۰۹ تا ۱۸۱۲ وزیر امورخارجه انگلستان بود در شکل دادن به سیاست این کشور در قبال ایران، سازش با روسیه، دیدارهای جان ملکم از ایران نقش کامل داشت؛ به ویژه که قرارداد تیلسیت (میان ناپلئون و تزار وقت روسیه) در همین زمان امضاء شده بود. لرد ولسلی از فرصتی که قرارداد تیلسیت و کاهش تمایل فرانسه نسبت به ایران به دست داده بود استفاده کرد و جای آن دولت را در دربار تهران گرفت و برای تامین منافع درازمدت لندن در خاورمیانه و آسیای جنوبی، بر سر ایران با روسیه وارد زد و بند شد که کوچک شدن ایران یکی از نتایج آن بود. توصیف ملال آوری که جان ملکم در کتاب خود از منش ایرانیان کرده است باید درسی باشد تا ما متوجه رفتار و روانشناسی خود باشیم و در هر اقدام فردی و یا عمومی، نخست به میهن اندیشه کنیم و منافع آن و جامعه ملی را درا ولویت قراردهیم.

۱۳۱۴ - قیام خونین مسجد گوهرشاد مشهد علیه کشف حجاب

پس از آن که زمزمه شوم نقشه ننگین رضاخانی جهت به تاراج دادن ارزش‏های دینی در قالب کشف حجاب به مردم رسید اعتراضات سراسری، کشور را فرا گرفت. در این میان یکی از علمای مشهد در شورای مجتهدان شهر، به عنوان نماینده معرفی شد تا با رضاخان مذاکره کند ولی به محض رسیدن به تهران، به دستور رضاخان بازداشت و در ری ممنوع‏الملاقات گردید. مردم که در مسجد گوهرشاد مشهد به این امر اعتراض داشتند، با سخنرانی وعاظ، شوری چند برابر یافته و خواهان مراجعت آن عالم شدند. در ادامه اعتراضات، در روز شنبه ۲۱ تیرماه ۱۳۱۴، در مسجد گوهرشاد، شعارهای ضد سلطنت و ضد حجاب زدایی داده شد و مسجد، یکپارچه سرود مقاومت سر می‏داد. قوای دولتی که مقاومت مردم را دیدند به دستور رضاخان به اجتماع آنان یورش برده و در کشتاری خونین و وحشیانه بین ۲ تا ۵ هزار نفر را کشتند. کامیون‏های بسیاری، اجساد مبارزین را که جز سلاح ایمان و شهادت، سلاح دیگری نداشتند جابه‏جا کردند.

به گفته شاهدان عینی، ماموران دولتی، شهدا و زخمی‏ها را به وسیله ۵۶ کامیون منتقل کرده و در خندق‏هایی که در اطراف مشهد پیش‏بینی شده بود دفن نمودند. بدین ترتیب، این فاجعه هولناک پایان یافت ولی یاد حماسه خونین این نهضت اسلامی و برخاسته از باورهای ارزشی مردم، برای همیشه درتاریخ مبارزات اسلامی ملت ما باقی ماند. برخی، این حادثه را در ۳۱ مرداد ذکر کرده‏اند.

۱۹۲۰ - افتتاح آبراه پاناما

۱۲ جولای سال ۱۹۲۰ آبراه پاناما که میان دو اقیانوس اطلس و آرام حفر شده است، به روی رفت و آمد عادی کشتی ها باز شد. این آبراه که در کنترل دولت آمریکا بود اخیرا به دولت پاناما واگذار شده است، ولی نیروهای نظامی آمریکا هنوز در آنجا هستند. این آبراه قبل از این تاریخ یک بار اسما (سمبولیک) گشایش یافته بود، ولی آغاز کار عادی آن از ۱۲ جولای سال ۱۹۲۰ است.

۱۹۹۳ - یک زمین لرزه شدید صدها تن را در شمال ژاپن کشت. امواج دریا ناشی از این زلزله (سونامی) به شهرهای ساحلی منطقه آسیب فراوان رساند.

۲۰۰۷ - عصیان مسجد لعل شهر اسلام آباد

عصیان مسجد لعل در شهر اسلام آباد پاکستان یازدهم جولای ۲۰۰۷ با حمله همه جانبه و ورود افراد مسلح دولت پاکستان به آن مسجد و کشته شدن «عبدالرشید قاضی» برادر و معاون متصدی مسجد پایان یافته اعلام شد.

در جریان این عصیان که ظاهرا از سوم جولای آغاز شده بود، طبق گزارش مقامات رسمی پاکستان شصت و دو نفر ازجمله ۹ نظامی پاکستانی کشته شدند. منابع دیگر، جمع تلفات را هشتاد تا دویست تن گزارش کرده بودند.

مسجد لعل [که خبرگزاری های غرب آن را «مسجد سرخ» نامیده بودند] و مدارس دینی ضمیمه آن در محله ای در اسلام آباد واقع شده است که برخی از سفارتخانه ها هم در آنجا قرارگرفته اند.

متصدی این مسجد، مولانا عبدالعزیز بود که در جریان این عصیان هشت روزه دستگیر و بازداشت شده بود. انگیزه ظاهری این عصیان مسلحانه، مخالفت مقامات دولتی پاکستان با ساختن مسجد مربوط بدون مجوز [پیش از کسب پروانه از سازمانهای اداری] بود، ولی متصدیان مسجد از پیش با عزل بدون دلیل افتخار محمد چودری رئیس دیوان عالی (قاضی القضات) پاکستان از سوی پرویز مشرف رئیس جمهور وقت پاکستان مخالفت و به گسترش مراکز لهو و لعب (فاحشه خانه و ...) در آن کشور که مغایر اصول اسلامی است و مواردی دیگر از فساد اعتراض کرده بودند. مقامات دولتی در واکنش به این مخالفت ها و اعتراض ها، متصدیان مسجد لعل را متهم کرده بودند به تلاش برای گسترش مقرراتی مشابه آنچه را که طالبان در افغانستان به اجرا درآورده بودند و نیز فراهم ساختن مقدمات یک انقلاب اسلامی. به اظهار مقامات پاکستانی، عبدالرشید قاضی در داخل مسجد یک دادگاه اسلامی (شرع) برای مجازات متخلفان از قوانین اسلام تشکیل داده بود.

عُصیان از سوم جولای با درگیری دختران مدرسه دینی مسجد لعل با مامورین پلیس و متخلفان از شریعت در خیابانها آغاز شده بود که بعدا متصدیان و مراجعان و محصلان مدارس مسجد در داخل ساختمان متحصن و سنگرگیری کرده بودند.

پس از ورود نظامیان پاکستانی به داخل مسجد، زد و خورد در تونلهای زیر ساختمان آغاز شد که به کشته شدن عبدالرشید قاضی (۴۳ ساله) و نیز مادر او انجامید.

مخالفت اسلامیون با پرویز مشرف (که با کودتای نظامی روی کار آمده بود) از مدتها پیش آغاز شده بود و زدوخوردهای خونین خیابانی در پاکستان تازگی نداشت ولی نبرد میان نظامیان و مسجد، عنصر تازه ای تلقی شده بود. پاکستان، تنها کشور جهان است که صرفا برپایه مسلمان بودن مردمش از تجزیه هندوستان و ضمیمه کردن بخشهایی از افغانستان و بلوچستان شرقی ایران تاسیس شده است. لذا، به باور اصحاب نظر، این رشته سر دراز خواهد داشت.