به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از کرمان؛ شهر کرمان با وجود تاریخ و تمدن غنی خود، مانند بسیاری از کلان‌شهرهای در حال توسعه، با چالش جدی کمبود سرانه فضای سبز و تأثیرات مستقیم آن بر سلامت عمومی و محیط زیست مواجه است. فضای سبز نه تنها ریه‌های یک شهر محسوب می‌شود، بلکه یک عامل حیاتی در تعدیل ریزاقلیم، کاهش آلودگی هوا و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان به شمار می‌رود. برای تحلیل عمیق نقش اکولوژیکی فضای سبز و پیامدهای کمبود آن بر زندگی کرمانی‌ها، با فاطمه رحمانی متخصص اکولوژی مناظر و خدمات زیست‌بومی در مرکز ملی مطالعات محیط زیست به گفتگو نشستیم.

فاطمه رحمانی در ابتدای این مصاحبه تصریح کرد: نقش فضای سبز در یک شهر کویری مانند کرمان، بسیار فراتر از زیبایی بصری است. این فضاها در حقیقت خدمات زیست‌بومی حیاتی را ارائه می‌دهند که کمبود آن‌ها مستقیماً بر شاخص‌های سلامت و کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد. اولین تأثیر کمبود فضای سبز، تشدید پدیده جزیره حرارتی شهری است. در تابستان‌های طولانی کرمان، سطوح آسفالت و بتنی گرما را جذب و ذخیره می‌کنند و کمبود پوشش گیاهی که با فرآیند تعرق خود باعث خنک‌سازی می‌شود، باعث می‌شود دمای مناطق مرکزی شهر در مقایسه با حومه، چندین درجه بالاتر باشد که این امر خود باعث افزایش مصرف انرژی برای خنک‌سازی و کاهش آسایش حرارتی شهروندان می‌شود.

او افزود: از منظر آلودگی، گیاهان و درختان به عنوان فیلترهای طبیعی هوا عمل می‌کنند. برگ‌ها و سطح آن‌ها قادرند ذرات معلق (PM10 و PM2.5) و آلاینده‌های گازی نظیر ازن و دی‌اکسید نیتروژن را جذب و فیلتر کنند. تراکم کم فضای سبز در کرمان، به ویژه در مناطق پرتردد و نزدیک به مراکز صنعتی و کارخانجات، باعث می‌شود این آلاینده‌ها در لایه‌های پایین جو انباشته شوند و مستقیماً توسط شهروندان تنفس شوند. آمارها نشان می‌دهد که کمبود فضای سبز استاندارد، با افزایش نرخ بیماری‌های تنفسی و قلبی در مناطق پرتراکم شهر ارتباط معناداری دارد.

رحمانی در بخش دیگری از تحلیل خود به پیامدهای روان‌شناختی و اجتماعی کمبود فضای سبز پرداخت و گفت: محیط‌های طبیعی و فضای سبز، نقش مهمی در کاهش استرس، اضطراب و خستگی ذهنی شهروندان دارند. از دست دادن این فضاهای طبیعی در شهر، به نشت روان‌شناختی در میان ساکنان شهری دامن می‌زند. در شهر کرمان، سرانه فضای سبز عمومی (مانند پارک‌ها و بوستان‌ها) در بسیاری از محلات قدیمی و پرتراکم، به شدت پایین‌تر از استانداردهای ملی و جهانی است.

وی ادامه داد: این کمبود، به معنای کاهش فرصت‌های تعامل اجتماعی سالم، فعالیت‌های بدنی و تفریحات کم‌هزینه برای خانواده‌ها است. به عنوان مثال، در برخی بافت‌های فرسوده، کودکان فضایی جز خیابان برای بازی ندارند که این امر هم ریسک تصادفات و هم انزوای اجتماعی را افزایش می‌دهد. بنابراین، توسعه فضای سبز یک سرمایه‌گذاری صرفاً محیط زیستی نیست، بلکه یک سرمایه‌گذاری برای سلامت روان و سرمایه اجتماعی شهر است.

متخصص اکولوژی مناظر به چالش‌های توسعه فضای سبز در کرمان نیز اشاره کرد و اظهار داشت: توسعه فضای سبز در یک اقلیم خشک و کویری، خود با چالش‌های مضاعفی مواجه است. اول، کمبود منابع آب پایدار برای آبیاری است. بسیاری از شهرداری‌ها ناچارند از آب شرب یا آب زیرزمینی برای نگهداری فضای سبز استفاده کنند که در شرایط بحران آب کرمان، یک اقدام بحث‌برانگیز است. دوم، انتخاب گونه‌های گیاهی نامناسب است که نیاز آبی بالایی دارند و در برابر گرما و خشکی مقاوم نیستند.

او تصریح کرد: راهکار برای کرمان، نه فقط افزایش سرانه، بلکه مدیریت هوشمند و اکولوژیکال فضای سبز است. این امر شامل جایگزینی گونه‌های پرمصرف با گونه‌های بومی و مقاوم به خشکی است که نیاز آبی بسیار کمتری دارند و به حفظ تنوع زیستی محلی نیز کمک می‌کنند. همچنین، استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای نوین و بازیافت آب خاکستری برای آبیاری فضاهای سبز شهری، یک ضرورت غیرقابل انکار در کرمان است تا از هدررفت منابع آب حیاتی جلوگیری شود.

رحمانی در جمع‌بندی تأکید کرد: ارتقای کیفیت زندگی و کاهش آلودگی در شهر کرمان، بدون احیای زیرساخت‌های سبز امکان‌پذیر نیست. شهرداری باید توسعه فضای سبز را به عنوان یک تعهد قانونی و یک شاخص اصلی توسعه پایدار در نظر بگیرد و با سیاست‌گذاری‌های تشویقی، شهروندان را به ایجاد بام‌های سبز و دیوارهای سبز ترغیب کند. این اقدامات نه تنها آلودگی را کاهش می‌دهد، بلکه دمای شهر را تعدیل کرده و کرمان را به یک محیط زندگی سالم‌تر و پایدارتر تبدیل می‌کند.

خبرنگار: زهرا اسکندری

انتهای پیام/