به گزارش گروه بین‌الملل ایسکانیوز؛ اسرائیل به عنوان بی‌ثبات‌ترین مناطق جهان با بهره‌گیری از راهبردی تهاجمی، علم و فناوری را به ابزاری برای بقاء و برتری تبدیل کرده است. کشوری کوچک، منزوی در میان تهدیدهای امنیتی، تحریم‌های منطقه‌ای و چالش‌های اقلیمی که با تکیه بر بسیج منابع انسانی، بودجه‌های هنگفت تحقیق و توسعه و همگرایی نظامی-دانشگاهی، سعی دارد خود را به یکی از بازیگران حوزه‌های پیشرفته علمی تبدیل کند.

به گفته‌ بانک جهانی، اسرائیل با اختصاص بیش از پنج درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش به تحقیق و توسعه، در صدر جهان ایستاده است؛ رقمی که تنها با یک هدف توجیه‌پذیر است: تلاش مذبوحانه برای برتری راهبردی در منطقه‌.

اما این پیشرفت، صرفاً ثمره نبوغ یا دیپلماسی علمی نیست. ساختار علمی اسرائیل به شدت نظامی‌سازی شده است: دانشگاه‌های پیشرویی چون «تخنیون» نه فقط در رتبه‌های جهانی مطرحند، بلکه مستقیماً در تولید سامانه‌های دفاعی چون گنبد آهنین، پهپادهای شناسایی و پروژه‌های رصد فضایی مشارکت دارند. برنامه‌هایی مانند TELEM عملاً سیاست‌گذاری علم را به نهادهای امنیتی گره زده‌اند و مؤسساتی چون ADRI یا ASRI به ‌وضوح با صنایع نظامی همکاری می‌کنند.

در حوزه‌هایی مثل کشاورزی نیز، اگرچه مؤسساتی مانند «ولکانی» نقش مهمی در توسعه گونه‌های مقاوم و فناوری‌های بهره‌وری ایفا می‌کنند، اما این پروژه‌ها هم بخشی از استراتژی کلان بقاء است. در واقع، علم در اسرائیل، بیشتر از آنکه صرفاً خاستگاه حقیقت باشد، ابزار بقاء است؛ بقاء در میدان نبرد، در صحنه دیپلماسی و در فضای رقابت تکنولوژیک جهانی.

سه مؤسسه آموزش عالی اسرائیل شامل مؤسسه علوم وایزمن، دانشگاه عبری اورشلیم، دانشگاه تل‌آویو در بین ۲۰۰ مؤسسه برتر آموزش عالی جهان قرار دارند. با کمک سیستم نهادی انتقال فناوری یا انتقال دانش اسرائیل، دانش و فناوری ایجاد شده در مؤسسات آموزش عالی به بازیگران عرصه تجارت منتقل می‌شود و بدین ترتیب توسعه و بهره‌برداری بیشتر از نتایج تحقیقات تضمین می‌شود که از طریق آن، پیشرفت‌های علمی و فناوری به طیف وسیع‌تری از کاربران می‌رسد.

بخش زیادی از سرمایه‌گذاری‌های این کشور مستقیماً در مؤسسات علمی و تحقیقاتی صرف می‌شود که بسیاری از آنها یا توسط دولت تأسیس شده‌اند؛ مثل مؤسسه وولکانی یا تحت حمایت مالی، نظامی یا سیاست‌گذاری دولت قرار دارند (مثل پروژه‌های مغز در وایزمن یا نانو در تخنیون).

در اسرائیل، مرز بین تحقیق علمی و کاربرد امنیتی-نظامی اغلب محو است. برای مثال تحقیقات تصویربرداری مغز، یادگیری ماشین و نوروساینس ممکن است در مراکزی مانند وایزمن یا تخنیون انجام شوند، اما خروجی آنها در حوزه‌هایی مانند امنیت سایبری، شبیه‌سازی ذهن، بازجویی شناختی و کنترل از راه دور رفتار انسان قابل استفاده است. اغلب این موسسات دارای پروژه‌های مشترک با ارتش، موساد، یا شرکت‌های دفاعی هستند. علوم نانو و زیست‌فناوری نیز به‌شدت با کاربردهای نظامی، ردیابی، هوش مصنوعی و سیستم‌های تسلیحاتی ترکیب شده‌اند.

اسرائیل دارای یک ساختار چندلایه برای حمایت از علم است:

دفتر نوآوری اسرائیل: بازوی اجرایی برای حمایت مالی از پروژه‌های تحقیقاتی استراتژیک.

TELEM: برنامه همکاری مشترک دولت با ارتش و دانشگاه‌ها در حوزه‌های کلیدی مثل مغز، کوانتوم، و انرژی.

وزارت علوم و فناوری: بودجه عمومی و سیاست‌گذاری را در حوزه‌های خاص به موسسات علمی تخصیص می‌دهد.

دانشگاه فناوری تخنیون

دانشگاه فناوری تخنیون سال 1912 در حیفا، در دوران امپراتوری عثمانی تاسیس شده و یکی از قدیمی‌ترین مؤسسات آموزش عالی در خاورمیان به شمار می‌رود. این دانشگاه یک پردیس بزرگ با بیش از ۲۰ دانشکده و مؤسسه تحقیقاتی وابسته است که در رتبه‌بندی «کیو اس» در سال ۲۰۲۵ در بین برترین دانشگاه‌های مهندسی و فناوری جهان قرار دارد (رتبه ۲۵۰ کلی و رتبه‌ بالا در رشته‌های مهندسی برق، علوم کامپیوتر و فیزیک).

این دانشگاه به‌ دلیل نقش حیاتی‌اش در نوآوری، فناوری‌های پیشرفته و تأمین نیروی انسانی متخصص برای صنایع استراتژیک به عنوان MIT اسرائیل شناخته می‌شود.

این دانشگاه دولتی، پژوهش‌محور و فنی و مهندسی است و بیش از ۷۰ درصد مهندسان و همچنین حدود ۲۵ درصد از مدیران ارشد صنایع پیشرفته اسراویل از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند. بیش از ۱۰۰ استارتاپ بزرگ توسط اعضا و فارغ‌التحصیلان این دانشگاه تأسیس شده‌اند. مهندسان و فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در ساخت پدافندهای اسرائیل مثل گنبد آهنین، فلاخن داود و پیکان مشارکت مستقیم داشته‌اند.

منبع اصلی بودجه این دانشگاه از طریق حمایت‌های دولتی (از طریق شورای آموزش عالی اسرائیل و وزارت دفاع) و کمک‌های خیریه تامین می‌شود.

دانشگاه مقاطع تحصیلی در رشته‌های علوم و مهندسی و زمینه‌های مرتبط مانند معماری، پزشکی، مدیریت صنعتی، و آموزش ارائه می‌دهد. این دانشگاه دارای ۱۹ دپارتمان آموزشی، ۶۰ مرکز تحقیقاتی، و ۱۲ بیمارستان تحت نظارت آموزشی است.

دانشگاه تخنیون دارای ۵۶۵ عضو هیأت علمی است که تاکنون چهار جایزه نوبل را همگی در رشته‌های شیمی و مرتبط با آن از آن خود کرده‌اند.

مراکز و موسسات تحقیقاتی زیرمجموعه

ADRI (موسسه تحقیقاتی دفاعی پیشرفته)

ADRI یکی از مراکز تحقیقاتی رسمی و زیرمجموعه دانشگاه تخنیون در حیفا است که با مأموریت مشخص خدمت به امنیت ملی در سال ۲۰۱۷ تأسیس شده است. هدف کلی این مرکز ایجاد پل میان تحقیقات آکادمیک در دانشگاه‌ها، نهادهای دفاعی و امنیتی و صنایع دفاعی اسرائیل است.

حوزه‌های فعالیت این مرکز تحقیقات امنیت سایبری، مواد پیشرفته، لیزر، انرژی، رباتیک و سیستم‌های سنجش و کنترل و تمرکزش روی پروژه‌های چندرشته‌ای با هدف ساخت نمونه مفهومی است که قابلیت ارتقا به تجهیزات دفاعی واقعی را دارند، از جمله: ربات‌ها، پاک‌سازی، سایبر، داده‌کاوی، میکروماهواره، سیستم‌های اپتیکی، لیزر و باتری‌های پیشرفته.

شرکا و همکاران این مرکز تحقیقاتی وزارت دفاع و ارتش اسرائیل هستند.

از مهم‌ترین دستاوردهای این مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ماهواره‌های کوچک خودران با شکل‌گیری و کنترل دوقطبی

این پروژه‌ یک پروژه بین‌رشته‌ای با همکاری نزدیک با آژانس فضایی اسرائیل به شمار می‌رود که در آن سه نانوماهواره توسعه یافتند. این نانوماهواره‌ها به صورت گروهی پرواز می‌کنند و دارای سیستم کنترل، دریافت دریافت دیجیتال سیگنال و سامانه انرژی خورشیدی خودکار هستند. اهمیت دفاعی آنها ناب‌سازی شبکه‌های ماهواره‌ای راهبردی، لینک‌های امن و تحلیل بلادرنگ محیط همه در ابعاد بسیار کوچک است.

• پهپادهای چندتایی با حسگر و هماهنگی گروهی

این پروژه بخشی از پروژه هوافضا در دانشکده مهندسی هوافضاست که در آن، چند پهپاد خودمختار برای تشخیص سریع آتش‌سوزی در جنگل‌ها توسعه یافت. این پهپادها با یکدیگر هماهنگ عمل می‌کنند و قابلیت ارزیابی محیطی توزیع ‌شده دارند. اهمیت دفاعی آنها فناوری ‌ به نام «swarm» است که کاربردهای قابل‌توجهی در ماموریت‌های شناسایی، نظارت لجستیکی و واکنش سریع اضطراری دارد.

• پردازش تصویر و شناسایی پهپاد با کمک هوش مصنوعی

هدف از این پروژه توسعه سیستم بینایی کامپیوتری مبتنی بر شبکه عصبی عمیق برای شناسایی پهپاد در تصویرهای مختلف است که شامل استخراج دیتابیس تصویر، آموزش مدل و پیاده‌سازی الگوریتم شناسایی می‌شود. اهمیت دفاعی آن افزایش امنیت فرودگاه‌ها، زیرساخت‌ها و مکان‌های حساس با قابلیت تشخیص تهدید پهپادی در زمان واقعی است.

ASRI (موسسه تحقیقاتی فضایی آشر)

ASRI تنها مرکز دانشگاهی فضایی اسرائیل با همکاری‌های جهانی است. این موسسه که در فناوری فضایی اسرائیل پیشگام است، با مأموریت «گسترش دانش و آموزش در فناوری و علوم فضایی» فعالیت می‌کند. این پژوهشگاه بخشی از مؤسسه صنعتی تخنیون در حیفا بوده و در سال ۱۹۸۴ تأسیس شده است.

موسسه تحقیقاتی فضایی آشر به ‌طور چندرشته‌ای در حوزه‌هایی مانند فیزیک، مهندسی هوافضا، مکانیک، برق، سیستم‌های خودران و علوم کامپیوتر کار می‌کند . هدفش توسعه فناوری‌های فضایی، ارتقای آموزش در سطوح کارشناسی تا دکتری و تشویق همکاری با صنعت و مؤسسات بین‌المللی است . این موسسه از سال ۲۰۱۴ عضو فدراسیون بین‌المللی فضایی (IAF) محسوب می‌شود و زیر نظر یک کمیتۀ مدیریتی – متشکل از مدیر فناوری تکنیون و رؤسای دانشکده‌های مرتبط – اداره می‌شود.

از مهم‌ترین دستاوردهای این مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• DSSL (آزمایشگاه سیستم‌های فضایی توزیع شده)

تمرکز این آزمایشگاه بر فناوریِ پرواز هم‌ترازی چندماهواره‌ای، با تأمین تجهیزات آزمایشی مانند میزهای لغزشی هوابالشی و سنسورهاست.

• پیشران‌ برقی CAMILA

توسعه پیشران‌های الکتریکی برای ماهواره‌های کوچک، با همکاری‌هایی درون‌ملی، به ‌ویژه با چند آزمایشگاه ملی یکی دیگر از پروژه‌های موسسه تحقیقاتی فضایی آشر به شمار می‌رود.

• LaSI (آزمایشگاه تداخل‌سنجی فضایی)

هدف از این پروژه، پژوهش در راهکارهای تداخل‌سنجی برای بهبود وضوح در رصدهای نجومی و زمین‌شناختی از فضاست.

• مأموریت‌های میکروماهواره‌ای

نخستین میکروماهواره دانشجویی با نام Gurwin-TechSat در این موسسه طراحی شده است. علاوه براین سه میکروماهواره دیگر در این موسسه طراحی شده‌اند که در پرواز هم‌ترازی برای سنجش موقعیت دقیق سیگنال‌های زمینی (برای امداد و محیط‌زیست) فعالیت می‌کنند.

این موسسه نیز با صنایع دفاعی اسرائیل همکاری می‌کند.

موسسه ولکانی

نوع سازمان: مؤسسه تحقیقاتی دولتی زیر نظر وزارت کشاورزی

حوزه‌های تحقیقاتی: علوم گیاهی و حیوانی، حفاظت از گیاه، خاک و محیط‌زیست، مهندسی کشاورزی و غذا

ویژگی: دارای دانشکده‌های متعددی و واحد تجاری‌سازی فناوری

موسسه ولکانی (Volcani) بزرگ‌ترین مرکز تحقیقات کشاورزی در اسرائیل و یکی از مشهورترین مراکز در سراسر جهان است. نقش اصلی آن انجام تحقیقات پیشرفته در کشاورزی و علوم غذایی با هدف ارتقاء و کمک به بخش کشاورزی و کشاورزان اسرائیل است. موسسه ولکانی به عنوان یک موسسه پیشرو در علوم کاربردی، در برنامه‌ریزی، سازماندهی و اجرای نتایج تحقیقات کشاورزی در اسرائیل مشارکت دارد.

ولکانی به طور کامل تحت نظارت و تامین مالی دولت اسرائیل به ویژه وزارت کشاورزی فعالیت می‌کند. عمده بودجه این مؤسسه از دولت تأمین می‌شود، اگرچه پروژه‌های بین‌المللی یا همکاری با شرکت‌های خصوصی هم دارد.

چشم‌انداز موسسه ولکانی توسعه کشاورزی نوآورانه، دقیق و پایدار است که امنیت غذایی را برای همه تضمین می‌کند. این چشم‌انداز، مؤسسه ولکانی را ملزم به رهبری و برتری در تحقیقات و توسعه کشاورزی، بهره‌برداری از بیوتکنولوژی، مهندسی و علوم داده‌ها (یعنی همگرایی زیستی) می‌کند. فعالیت‌های این مؤسسه بر توسعه سرمایه انسانی، نوآوری و کارآفرینی، حفظ محیط زیست، فضاهای باز و تنوع زیستی تأکید دارد.

امروزه، مؤسسه ولکانی از ۶ مؤسسه تحقیقاتی واقع در پردیس اصلی تشکیل شده است: مؤسسه علوم گیاهی، مؤسسه علوم خاک، آب و محیط زیست، مؤسسه علوم دامی، مؤسسه حفاظت از گیاهان، مؤسسه علوم پس از برداشت و غذا، و مؤسسه مهندسی کشاورزی و بیوسیستم. این مؤسسه دارای ۲ مرکز تحقیقاتی است که کشاورزی اسرائیل را به طور کلی و به ویژه در حاشیه جغرافیایی آن ترویج می‌دهد.

مؤسسه ولکانی شامل حدود ۱۸۰ گروه تحقیقاتی از رشته‌های مختلف است که صدها برنامه تحقیقاتی فعال را رهبری می‌کند و سالانه تقریباً ۳۰۰ مقاله علمی در مجلات بین‌المللی منتشر می‌کند. علاوه بر این، محققان موسسه ولکانی حدود ۴۰۰ دانشجو را در مقاطع تحصیلی پیشرفته (کارشناسی ارشد، دکتری و فوق دکتری) سرپرستی می‌کنند و دوره‌های پیشرفته علوم طبیعی و کشاورزی را در مؤسسات آموزش عالی تدریس می‌کنند.

به عنوان بخشی از فعالیت‌های مربوط به پیاده‌سازی و تجاری‌سازی دانش، موسسه ولکانی واحد تجاری‌سازی دانش و فناوری «کیدوم» را اداره می‌کند که از مالکیت معنوی محافظت می‌کند و تحقیقات را به نهادهای تجاری که فناوری‌ها و پیشرفت‌ها را تجاری‌سازی و آنها را در سراسر جهان توزیع می‌کنند، پیوند می‌دهد.

امروزه، این موسسه بیش از هزار گونه و بیش از ۵۰۰ خانواده اختراع را ثبت کرده است. از جمله گونه‌های معروف توسعه‌ یافته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: خربزه «گالیا»، روغن زیتون «بارنئا»، بادام‌زمینی «شولامیت» و «هنوخ»، نارنگی «اور»، انبه «مایا»، انگورهای «مروارید بزرگ» و «ریولین» و گونه‌های جدید گندم.

گونه‌های توسعه یافته در این موسسه گونه‌های منحصر به فردی از سبزیجات و میوه‌ها هستند که در برابر شرایط آب و هوایی متغیر مقاوم هستند، بدون اینکه کیفیت و طعم آنها به خطر بیفتد. محققان این موسسه در حال توسعه روش‌های آبیاری نوآورانه‌ای هستند که مصرف آب را به میزان قابل توجهی کاهش داده و استفاده از آب بازیافتی را گسترش می‌دهند. همچنین در حال کار روی راه‌حل‌های پیشرفته برای ذخیره‌سازی و خنک‌سازی محصولات کشاورزی برای افزایش ماندگاری آنها، توسعه روش‌های کنترل آفات سازگار با محیط زیست و به حداکثر رساندن تولید شیر در عین تضمین رفاه حیوانات است. تأکید اصلی بر توسعه ماشین‌آلات پیشرفته برای کاهش نیروی انسانی در کشاورزی و استفاده از پایگاه‌های داده برای کشاورزی دقیق و مبتنی بر هوش مصنوعی است.

موسسه ولکانی همچنین محل «بانک ژن اسرائیل» است که وظیفه جمع‌آوری و حفظ تنوع ژنتیکی گیاهان اسرائیل را برای توسعه آینده کشاورزی، بیوتکنولوژی و صنایع زیست‌پزشکی بر عهده دارد.

انتهای پیام/