به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، تابستان ۱۴۰۴ در ایران با قطعیهای گسترده برق و تشدید ناترازی انرژی همراه بود؛ بهگونهای که در تهران خاموشیها بهصورت روزانه و در بسیاری از شهرهای دیگر حتی چند بار در روز اعمال میشد.
مسعود پزشکیان در مراسم روز دانشجو درخصوص اقدامات دولت گفت:«امروز بیش از ۳ هزار مگاوات پنل خورشیدی نصب شده، بیش از ۴ هزار مگاوات از طریق مدیریت مصرف و کاهش هزینهها صرفهجویی صورت گرفته و بیش از ۴ هزار مگاوات نیز از محل نوسازی و اورهال نیروگاهها به ظرفیت تولید بازگشته است. همچنین نیروگاههای سیکل ترکیبی وارد مدار شدهاند و قرارداد احداث ۸۰ هزار مگاوات پنل خورشیدی منعقد شده که اجرای آن در حال پیگیری است.»
دولت برای رفع ناترازی انرژی چه اقداماتی انجام داده است؟
در پی تشدید ناترازی برق، دولت پزشکیان توسعه انرژی خورشیدی را بهعنوان یکی از راهکارهای فوری و کوتاهمدت در دستور کار قرار داد. بررسیها نشان میدهد پیش از اجرای این سیاستها، ظرفیت نیروگاههای خورشیدی کشور حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ مگاوات بود.
با اجرای برنامههای جدید، طی یک سال اخیر حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ مگاوات ظرفیت جدید برق خورشیدی به شبکه سراسری افزوده شده و در مجموع، ظرفیت انرژی خورشیدی و سایر منابع تجدیدپذیر کشور به حدود ۲ تا ۳ گیگاوات رسیده است. در برخی روزها نیز تولید لحظهای برق خورشیدی به حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ مگاوات رسیده که در مقایسه با گذشته، رشدی قابل توجه محسوب میشود.
برای تحقق این طرحها تجهیزات مورد نیاز نیروگاههای خورشیدی، معادل حدود ۷ هزار مگاوات پنل و تجهیزات خورشیدی (عمدتاً از چین) وارد ایران شده است.
پنلهای خورشیدی نصبشده عمدتاً در نیروگاههای بزرگ مقیاس در استانهایی نظیر اصفهان، یزد، خراسان، سمنان و مرکزی، همچنین در شهرکها و پارکهای صنعتی و بر بام ساختمانهای دولتی مستقر شدهاند.
ایسکانیوز در گفتوگویی اختصاصی با مهراد عباد، کارشناس انرژی و عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخته است که در ادامه میخوانید.
خروج از ناترازی انرژی در کوتاهمدت امکانپذیر نیست
مهراد عباد در پاسخ به این پرسش که آیا با توقف قطعی برق از شهریورماه میتوان بحران ناترازی انرژی را کنترلشده تلقی کرد یا صرفاً به تعویق افتاده است، اظهار داشت: کشور همچنان با ناترازی انرژی مواجه است و خروج از این وضعیت در کوتاهمدت امکانپذیر نخواهد بود. طی سالهای اخیر، عملاً بهصورت فصلی از این ناترازی عبور کردهایم، بدون آنکه راهکارهای بنیادین و جدیدی برای حل ریشهای مسئله ارائه شود.
وی افزود: بهجز افزایش محدود ظرفیت نیروگاههای خورشیدی در ماههای اخیر، اقدام مؤثر و قابلتوجهی نظیر احداث نیروگاههای جدید در مقیاس بزرگ صورت نگرفته است. هرچند توسعه انرژی خورشیدی اقدامی مثبت است، اما اعداد فعلی پاسخگوی نیاز کشور نیست و این ظرفیت باید بهمراتب افزایش یابد.
عباد با تأکید بر موقتی بودن وضعیت فعلی خاطرنشان کرد: این شرایط پایدار نیست؛ بهطوری که از هماکنون نیز گاز برخی نیروگاهها قطع شده است. در عین حال، شورای انرژی که بهتازگی تشکیل شده، در حال تدوین برنامهای برای مدیریت این بحران است و امید میرود خروجی آن، یک برنامه جامع، عملیاتی و بلندمدت برای عبور از ناترازی انرژی کشور باشد.
مهمترین اقدام صورتگرفته در ماههای اخیر، توسعه نیروگاههای خورشیدی بود
این کارشناس انرژی در پاسخ به این پرسش که دولت تاکنون چه اقداماتی برای رفع ناترازی انرژی انجام داده است، اظهار کرد: مهمترین اقدام صورتگرفته در ماههای اخیر، توسعه نیروگاههای خورشیدی بود ؛ اقدامی که هرچند از نظر راهبردی صحیح است، اما در مقیاس فعلی هنوز پاسخگوی ابعاد ناترازی انرژی کشور نیست و نیازمند افزایش جدی ظرفیت است.
وی در ادامه افزود: با این حال، شاید مؤثرترین و اساسیترین اقدام دولت، ایجاد انسجام در فرآیند تصمیمگیری باشد. پیش از این، نهادها و مراکز متعددی در حوزه انرژی تصمیمگیری میکردند که بعضاً تصمیمات آنها با یکدیگر همراستا نبود. تمرکز تصمیمسازی در یک مرجع مشخص، میتواند زمینهساز تدوین و اجرای یک سیاست واحد و منسجم در حوزه انرژی شود.
این کارشناس با تأکید بر ضرورت داشتن یک برنامه جامع خاطرنشان کرد: عبور پایدار از ناترازی انرژی تنها با یک برنامه جامع و بلندمدت امکانپذیر است؛ برنامهای که بهطور مشخص بر بخش تولید تمرکز داشته باشد. در این چارچوب، توسعه نیروگاههای سیکل ترکیبی، افزایش ظرفیت تولید برق و ارتقای بهرهوری نیروگاهها و صنایع قدیمی باید بهعنوان اولویتهای اصلی در نظر گرفته شود.
وی افزود: بخش قابل توجهی از نیروگاههای کشور همچنان با فناوریهای قدیمی فعالیت میکنند و روند نوسازی و تبدیل آنها به فناوریهای جدید با سرعت مطلوب پیش نمیرود. این در حالی است که تسریع در نوسازی نیروگاهها میتواند بدون نیاز به سرمایهگذاریهای سنگین، ظرفیت تولید برق را بهطور محسوسی افزایش دهد.
این کارشناس انرژی در ادامه به چالشهای بخش توزیع نیز اشاره کرد و گفت: مشکلات تنها به حوزه تولید محدود نمیشود؛ در بخش توزیع نیز با معضل اتلاف بالای انرژی مواجه هستیم. کاهش تلفات شبکه نیازمند سرمایهگذاری هدفمند و بهروزرسانی زیرساختهاست. علاوه بر این، کشور از کمبود اطلاعات دقیق و بهروز درباره الگوی مصرف انرژی رنج میبرد؛ در حالی که در اغلب کشورهای توسعهیافته، مصرف برق و گاز بهصورت مستقیم و لحظهای رصد میشود و تصمیمگیریها بر پایه دادههای دقیق انجام میگیرد.
وی در پایان با تأکید بر ضرورت اصلاح سبد انرژی کشور تصریح کرد: تغییر ترکیب سبد انرژی و حرکت به سمت تنوعبخشی منابع، یک ضرورت اجتنابناپذیر است. اما تحقق این هدف تنها در سایه هماهنگی و همراهی دولت، دستگاههای اجرایی و مردم امکانپذیر خواهد بود. بدون این هماهنگی و مشارکت جمعی، عبور از ناترازی انرژی نه پایدار خواهد بود و نه قابل تحقق.
دولت میبایست زودتر از اینها به سمت استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر حرکت میکرد
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به نیروگاههای خورشیدی که از سوی دولت در حال پیگیری و بهرهبرداری است و تأثیر آنها بر ناترازی انرژی کشور، اظهار کرد: توسعه و افتتاح نیروگاههای خورشیدی اقدامی درست، ضروری و در مسیر صحیح برای کاهش ناترازی انرژی است و حتی میتوان گفت دولت میبایست بسیار زودتر از اینها بهصورت جدی به سمت استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر حرکت میکرد.
وی با تأکید بر محدود بودن اثر فعلی این نیروگاهها افزود: با وجود اهمیت این اقدام، ظرفیت ایجادشده تاکنون افزایش قابل توجهی در توان برق کشور ایجاد نکرده و برآوردها
نشان میدهد سهم انرژی خورشیدی اضافهشده در بهترین حالت حدود یک تا دو درصد بوده و بهطور کلی زیر پنج درصد باقی مانده است و دولت باید این اعداد را افزایش دهد. بنابراین نباید انتظار داشت که با این میزان ظرفیت، مشکل ناترازی انرژی در کوتاهمدت بهطور کامل برطرف شود.
این عضو کمیسیون انرژی با اشاره به برخی چالشهای اجرایی تصریح کرد: در شیوه فعلی اجرا، ایراداتی نیز وجود دارد؛ از جمله نقش پررنگ دولت در خرید و واردات پنلها و تجهیزات خورشیدی. تجربه کشورهای موفق نشان میدهد هرچه نقش دولت در اجرا کمتر و میدان برای بخش خصوصی بازتر شود، سرعت توسعه، بهرهوری و کاهش هزینهها بیشتر خواهد بود. بهتر است دولت بهجای تصدیگری مستقیم، نقش سیاستگذار، ناظر و تسهیلگر را ایفا کند و اجرای پروژهها را به بخش خصوصی واگذار کند.
وی ادامه داد: در بسیاری از کشورهایی که از تابش بالای خورشید برخوردارند، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر به پروژههای بزرگ محدود نشده و حتی زیرساختهای شهری ساده مانند چراغهای راهنمایی و رانندگی، تابلوهای شهری و روشنایی معابر نیز با انرژی خورشیدی تأمین میشود. این رویکرد علاوه بر کاهش مصرف برق شبکه، به فرهنگسازی و نهادینه شدن استفاده از انرژیهای پاک در جامعه کمک میکند.
عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران در ادامه تأکید کرد: کشور ما نیز با توجه به ظرفیت بالای تابش خورشید، باید بهسمت بهرهگیری گستردهتر و هوشمندانهتر از انرژیهای تجدیدپذیر حرکت کند؛ بهگونهای که این منابع نهتنها در نیروگاههای بزرگ، بلکه در سطح شهرها، صنایع و زیرساختهای عمومی بهکار گرفته شوند. چنین رویکردی در کنار توسعه نیروگاههای بزرگمقیاس میتواند در میانمدت نقش مؤثرتری در کاهش ناترازی انرژی کشور ایفا کند.
انتظار میرود دولت با سیاستگذاری صحیح زمینه تقویت بخش خصوصی را فراهم کند
عباد در پاسخ به این پرسش که چرا دولت از ظرفیتهای داخلی در تولید پنلهای خورشیدی استفاده نمیکند، اظهار کرد: پنلهای خورشیدی در مدلها و فناوریهای مختلفی تولید میشوند که بخشی از این مدلها در داخل کشور نیز قابلیت تولید دارد. در چنین شرایطی، انتظار میرود دولت با سیاستگذاری صحیح و حمایت هدفمند، زمینه تقویت بخش خصوصی و توسعه تولید داخلی را فراهم کند.
وی با اشاره به واردات گسترده پنلهای خورشیدی افزود: در حال حاضر بخش قابل توجهی از پنلهای مورد استفاده کشور از چین وارد میشود، چرا که قیمت تمامشده این محصولات در چین بهمراتب پایینتر از بسیاری از کشورهای دیگر است و به همین دلیل، رقابت با تولیدکنندگان چینی برای سایر کشورها بسیار دشوار شده است.
عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران با تأکید بر نقش تولید داخلی تصریح کرد: اگرچه بخشی از نیاز کشور از طریق تولید داخل تأمین میشود، اما سهم آن همچنان محدود است. در این میان، مسئله مهمتر آن است که دولت بهجای ایفای نقش حمایتی و تنظیمگری، خود وارد عرصه رقابت با بخش خصوصی شده است؛ رویکردی که به اعتقاد ما صحیح نیست و میتواند به تضعیف تولیدکنندگان داخلی منجر شود.
انتهایپیام/
خبرنگار: علیرضا همتی بهار
نظر شما