به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری ایسکانیوز، ازدواج پدیده‌ای است که از دیر باز و از زمان خلقت انسان بوده و تا امروز نیز ادامه داشته و مقدس‌ترین و پیچیده‌ترین رابطه‌ میان انسان از دو جنس مخالف است و ابعاد وسیع و عمیق و اهداف متعددی دارد. با این حال در جامعه ما تمایل به ازدواج رسمی ‌و دائمی‌بسیار کمرنگ شده و البته طلاق به صورت رسمی ‌و عاطفی افزایش یافته است.

در سال‌های اخیر نیز سبک جدیدی از زندگی به خصوص در شهرهای بزرگ تحت عنوان ازدواج سفید دیده شده است که نشان دهنده‌ بی بند و باری و شکل رسمی ‌رابطه جنسی به خصوص در جوامع غربی است که در آن، دو فردی که با هم تفاهم اولیه دارند و نمی‌خواهند نسبت به هم تعهدی داشته باشند زندگی مشترک خویش را شروع می‌کنند و هیچگاه زوجیت آنان به طور شرعی و قانونی ثبت نخواهد شد.

این اتفاق نه از نظر سنت و نه از نظر شرع برای خانواده های اصیل ایرانی پذیرفتنی نیست. هم‌خانگی بدون ازدواج یا ازدواج سفید، پدیده‌ای است که دختر و پسر به عنوان هم‌خانه با یکدیگر زندگی می‌کنند، بی آنکه میان آن‌ها پیوند رسمی ازدواج و رابطه زن و شوهری باشد.

ازدواج سفید از کجا نشات گرفته است؟

ازدواج سفید برای اولین بار در ایالات متحده آمریکا و زیر پرچم جنبشی به نام آزادی زنان پایه ریزی شده است. اگرچه جنبش آزادی زنان با هدف و نیت توسعه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و … کشور و تحقق مفهوم عدالت در همه ابعاد برای زنان شکل گرفت، اما سال‌ها بعد این جنبش به نام انقلاب جنسی دربین کارشناسان معرفی گشت و ابعاد عدالت جویانه و ضد تبعیض آن جایش را به ناهنجاری‌ها و رفتارهای نامتعارف و ابتذال محور در بین زنان داد. درست است که ماهیت و هدف جنبش آزادی زنان دارای ارزشمندی‌های زیادی برای جامعه آمریکا بود ولی نمی‌توان از ناهنجاری‌ها و سنت شکنی‌های غیر اخلاقی آن چشم پوشی کرد. از آن زمان بود که پدیده ازدواج سفید و شروع زندگی مشترک بدون لحاظ مسائل قانونی و رسمی ترویج یافت.

مهم ترین دلایل گسترش پدیده ازدواج سفید در جامعه

اگرچه تعداد ازدواج سفید در جامعه ایرانی تعداد قابل ملاحظه‌ای در قیاس با جمعیت کشور نمی‌باشد ولی همین میزان نیز موضوعی نگران کننده و خطرساز برای مسئولان و کارشناسان ذی ربط تلقی می شود و بایستی به سرعت به فکر راهکاری برای رفع این معضل اجتماعی نمایند. مهمترین دلایل و علت‌هایی که باعث رشد این طور روابط خارج از چارچوب می‌شود، عبارتند از:

• مشکلات اقتصادی
• بالا رفتن سن ازدواج جوانان
• بالا رفتن آمارهای طلاق
• محک زدن رابطه
• عدم اعتقاد به مسئله ازدواج
• عدم مسئولیت پذیری و پذیرا بودن حدود و قواعد ازدواج رسمی

رواج چنین پدیده ای در جامعه صدای هشدار کارشناسان را به دلیل مخاطرات گسترده حقوقی، روانی و اجتماعی آن بلند کرده است. علی اصغر نژادفرید، روانشناس دلیل اصلی ظهور پدیده ازدواج سفید را نبود مسئولیت‌پذیری حداقل در یک طرف از رابطه دانسته و می‌گوید: نبود مسئولیت‌پذیری، ریسک‌ فاکتوری اساسی برای زندگی محسوب می‌شود؛ چرا که در چنین روابطی افراد مسئولیت عملکرد خود را برعهده نمی‌گیرند.

بیاتی نیز با تاکید بر ضرورت مسئولیت‌پذیری زن و مرد در یک رابطه می‌گوید: چنین عاملی می‌تواند در تداوم زندگی مشترک تاثیر بسیار زیادی داشته باشد این در حالیست که اکنون فضای ازدواج مناسب نیست و افراد به علت مشکلاتی مانند مسائل اقتصادی تمایل به ازدواج و رفتن زیر یک سقف را ندارند.

ایراندخت فیاض، عضو کمیسیون مشورتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز ضمن اظهار تأسف از مرسوم شدن ازدواج‌هایی با عنوان ازدواج سفید، می گوید: این نوع ازدواج بنیان و تعهدات قوی ندارد و ازدواج زودگذر و سطحی است. این ازدواج به افراد اطمینان نمی‌دهد. تعلق خاطر قلبی و عمیق و احساس امنیت روانی خوبی برای طرفین ایجاد نمی‌کند.

وی ادامه می دهد: ازدواج سفید باعث می‌شود، فرد همواره شناور باشد، زیرا نمی‌داند زوجی که با آن زندگی می‌کند به او وفادار است یا خیر. در این ازدواج، چون طرفین نمی‌دانند که فرد مقابل برای خود است یا خیر، نمی‌تواند برای آینده پیش بینی‌های لازم را انجام دهد. فیاض خاطرنشان می کند: ازدواج‌های موقت یا ازدواج‌های سفید نوع هدفمندی، امنیت روانی زندگی، برنامه ریزی و آرامش خاطر را از بین می‌برد. این گونه افراد که در ازدواج موقت یا ازدوج سفید به سر می‌برند، مدام خودشان را توجیه می‌کنند که زندگی خوبی دارند. فیاض تصریح کرد: خوب بودن این ازدواج برای افراد این است که در زندگی مسئولیت و تعهدی ندارند. در ازدواج‌های ناپایدار جوانان انرژی‌های عاطفی، روانی و اخلاقی خودشان را در یک جایی سرمایه گذاری می‌کنند که با وزش باد ضعیفی از بین می‌رود.

پیامدهای حقوقی ازدواج سفید

علی احمدی، وکیل و مشاور حقوقی خانواده در مورد این نوع ازدواج و پیامدهای حقوقی آن می گوید: «چنین رابطه ای زنا تلقی می شود و فرزند ناشی از آن فاقد مشروعیت قانونی است، چون نسبت فرزندی او با پدر قابل اثبات نیست.»

در چنین مواردی اغلب زن به خاطر پرهیز از بی آبرویی به دنبال اثبات رابطه ابویت فرزند و والد نمی رود و حتی اگر ادعا کند که صیغه بوده است، در صورت انکار مرد، ادعای زن، به خاطر ثبت نبودن، قابل اثبات نیست.

در این میان فرزندان بی پدر و بی خانواده ای باقی می مانند که نه آن ها از والدین ارث می برند و نه والدین از آن ها. گرچه سایر حقوق این کودکان چون بقیه کودکان است، اما معمولاً کسی حضانت آنان را بر عهده نمی گیرد، مگر اینکه یک پروسه پیچیده قانونی طی شود. در این موارد سپردن حضانت به مادر محتمل تر است و زن چه از نظر روانی و چه از نظر حقوقی شکست خورده و بلاتکلیف باقی می ماند.

ازدواج سفید؛ ازدواج یا همباشی؟!

حمید خاورزمینی، یک جامعه‌شناس درباره ازدواج سفید می گوید: این پدیده در واقع پوششی کلامی برای همباشی‌های ناپایدار است که هم فاقد تأییدات مذهبی و هم فاقد الزامات قانونی می باشد و به اشکال مختلف در جامعه رواج دارد این در حالی است که با توجه به فرهنگ عمومی جامعه که مشروع بودن ازدواج را ضرورت و قانونی بودن آن را واجب می‌داند راهکارهای چارچوب‌دار و قانونی تسهیل در این امر وجود دارد.

خاورزمینی بیان می کند: به عنوان مثال به نظر بسیاری از بزرگان جمله آیت‌الله محقق داماد جاری شدن صیغه عقد به هر زبان ممکن است و مشروعیت دارد همچنین همانگونه که ما در بسیاری از معاملات اقتصادی درون جامعه از قراردادهای فی‌مابین بنگاه‌های اقتصادی به صورت لفظی یا به صورت دست نوشته‌های غیرثبتی استفاده می‌کنیم در حوزه ازدواج هم این امر ممکن و میسر است.

وی یادآور شد: برای حل مقدماتی این مشکل لازم بود از سویی تعصب‌هایی که به عنوان موانع شرعی بر جامعه تحمیل شده و برخی از آنها از سوی هیچ کدام از مراجع دینی تأیید نشده‌اند و گاه حتی خلاف آن در منابع و سنت گذشتگان مذهبی وجود دارد و از سویی دیگر طرح مسائل به صورت شفاف و بی‌پرده‌پوشی مطرح می‌شود چراکه برای رسیدن به بهترین راه حل یک مسئله باید ابتدا مسئله به درستی بیان شود و اگر اینگونه رفتار شده بود اکنون با شرایط آسیب‌زای فعلی مواجه نبودیم.

این جامعه‌شناس در پایان اظهار می کند: امروز هر چند زمان و فرصت زیادی از دست رفته است بهتر است به جای پنهان کردن آن‌چه بی‌بندوباری و بی‌قیدی اجتماعی است زیر عنوان ازدواج سفید که به نوعی پاک کردن صورت مسأله است با نقش دادن به خانواده‌ها و ایجاد مسئولیت‌های محدود و نه دست و پا گیر به این نوع ازدواج که خواه ناخواه در بدنه جامعه از سوی طبقات بالا ترویج خواهد شد سر و سامانی داد.

انتهای پیام/