گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز- انیمیشن «افسانه سپهر» یکی از نمونه‌های قابل‌توجه تلاش سینمای ایران برای گفت‌وگو با نسل جدید مخاطبان کودک و نوجوان است؛ نسلی که جهان روایت را نه صرفاً از مسیر قصه‌های شفاهی یا متون کلاسیک، بلکه از دل بازی‌های ویدیویی، انیمیشن‌های سریالی و روایت‌های چندمرحله‌ای تجربه می‌کند. «افسانه سپهر» با درک این تغییر، کوشیده است افسانه را نه به‌عنوان متنی ایستا، بلکه به‌مثابه جهانی پویا و قابل زیست بازآفرینی کند.

فیلم از همان ابتدا تکلیف خود را با مخاطب روشن می‌کند. روایت، ساختاری شفاف، خطی و مبتنی بر الگوی کلاسیک «سفر قهرمان» دارد؛ الگویی که در سینمای کودک همچنان کارآمدترین شیوه برای ایجاد همراهی، همذات‌پنداری و پیگیری داستان است. سپهر، قهرمانی است که مسیر بلوغ خود را از دل فقدان، فداکاری و آزمون‌های پیاپی طی می‌کند و فیلم، بدون پیچیده‌سازی‌های غیرضروری، این مسیر را قابل فهم و ملموس روایت می‌کند.

یکی از ویژگی‌های مهم «افسانه سپهر»، انتخاب آگاهانه روایت بی‌زمان و بی‌مکان است. جهان فیلم نه به جغرافیای مشخصی محدود می‌شود و نه به دوره‌ای تاریخی ارجاع مستقیم می‌دهد. این تصمیم، به اثر امکان می‌دهد از عناصر متنوع فرهنگی، اسطوره‌ای و فانتزی بهره بگیرد و جهانی بسازد که برای کودک امروز آشنا و قابل درک باشد. چنین رویکردی، بیش از آنکه تقلید باشد، تلاشی است برای ترجمه مفاهیم کهن به زبان معاصر.

در حوزه شخصیت‌پردازی، فیلم به‌درستی بر وضوح نقش‌ها تأکید دارد. دوگانه خیر و شر، انگیزه‌ها و مسیر کنش شخصیت‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده که مخاطب کودک دچار سردرگمی نشود. این سادگی، نه از سر کم‌کاری، بلکه ناشی از احترام به منطق ادراک کودک است؛ منطقی که در آن، روایت باید پیش از هر چیز قابل دنبال کردن باشد.

طراحی جهان‌های متنوع و مراحل مختلف سفر قهرمان، یکی دیگر از نقاط قوت اثر است. فیلم با عبور از فضاهای گوناگون، ریتم روایت را حفظ می‌کند و از یکنواختی می‌گریزد. این ساختار مرحله‌ای، ناخودآگاه با تجربه زیسته مخاطب نوجوان امروز ـ که با منطق بازی و عبور از مراحل آشناست ـ هم‌خوانی دارد و به ایجاد ارتباط مؤثر کمک می‌کند.

در سطح بصری و شنیداری، «افسانه سپهر» تلاش کرده میان جذابیت، سادگی و قابلیت درک تعادل برقرار کند. صداگذاری و دوبله، نقش مهمی در جان‌بخشی به شخصیت‌ها دارند و استفاده از لهجه‌ها و تنوع صوتی، به غنای فضای روایی افزوده است. موسیقی نیز در خدمت ایجاد حس ماجراجویی و حرکت قرار می‌گیرد و ریتم کلی فیلم را همراهی می‌کند.

در مجموع، «افسانه سپهر» را می‌توان گامی جدی در مسیر تثبیت انیمیشن بلند کودک و نوجوان در سینمای ایران دانست؛ اثری که نه مدعی کمال است و نه گرفتار پیچیدگی‌های فرمی، بلکه با شناخت مخاطب، زبان روایت و ظرفیت‌های موجود، جهانی قابل لمس و همراه‌کننده خلق می‌کند. این انیمیشن بیش از آنکه بخواهد دیده شود، می‌کوشد تجربه شود؛ تجربه‌ای که کودک را تا پایان مسیر، در کنار قهرمان نگه می‌دارد.

مجتبی صارم پور- منتقد*