به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری ایسکانیوز، امروز ۱۰ آبان هجری شمسی برابر با ۱ نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید:

۹ آبان؛ در تاریخ چه گذشت؟

رویدادها:

۵۷۸ - باز پس گرفتن شهر «آمِد =دیار بکر»

یکم نوامبر سال ۵۷۸ میلادی دو ژنرال ایرانی باشکست دادن سپاهیان روم شرقی «آمد Aamed = دیار بکر» را پس گرفتند. این دو ژنرال ایرانی، «تام خسرو» و «آذرمان» سپس به پیشروی خود در جهت شمال غربی ادامه دادند. تیبریوس دوم که تازه امپراتور روم شرقی (قسطنطنیه) شده بود وقتی که چنین دید درخواست ترک مخاصمه کرد و حاضر به پرداخت غرامت شد.

 ژوستین دوم امپراتور قبلی روم شرقی در پی شکست نظامی پُر تلفات از ارتش ایران که خسروانوشیروان با وجود پیری شخصا هدایت نیروها را در آن جنگ بر عهده داشت از فرط اندوه دچار افسردگی مزمن شده و کنار رفته بود.

۱۶۰۴ - تراژدی «اتلّو» کار شکسپیر برای نخستین بار در کاخ «وایت هال» روی صحنه آمد.

۱۷۵۵ - زلزله لیسبون با دهها هزار کشته

ساعت ۹ و ۴۰ دقیقه بامداد یکم نوامبر ۱۷۵۵ یک زمین لرزه بسیار شدید و متعاقب آن سونامی و حریق شهر ساحلی لیسبون پایتخت پرتغال را ویران ساخت و یک سوم جمعیت شهر را نابود کرد. جمع کشته شدگان ۶۰ تا ۱۰۰ هزار تن برآورد شده است. این زمین لرزه تا اسپانیا و مراکش ـ همه جا را تکان داد که جمع تلفات این مناطق ۱۵ هزار تن بود. این زلزله باعث فقر اقتصادی و دگرگونی های سیاسی در پرتغال شد ازجمله سیاست این کشور برای توسعه مستعمرات پایان یافت و ....

۱۹۲۸ - روز مولف، تشویق نویسندگان و پژهشگران به تالیف

با هدف تشویق مولفان کتاب، از سال ۱۹۲۸ در آمریکا، یکم نوامبر هر سال (روزی چون امروز) روز مولف تعیین شده و برگزار می شود که به تدریج سایر کشورها هم یک روز سال را به بزرگداشت مولفان و دادن جایزه به آنان اختصاص داده اند. از نیمه قرن ۲۰ به این سوی، بسیاری از کشورها با هدف تسهیل امر تالیف و قراردادن وسائل تحقیق و تالیف؛ وام، معرفی ناشر و کمک به چاپ و توزیع این تالیفات یک مرکز دولتی و یا نیمه دولتی به صورت کانون و انجمن در کشور خود دایر کرده اند که اسما و یا عملا زیر نظر مستقیم رئیس دولت قرار دارد. با این که ایران در زمان خسروانوشیروان (۱۵ قرن پیش) و پس از او سامانیان (۱۱ قرن پیش) دارای چنین مراکزی بود که کتابهای آن دوره در دست است، به نظر می رسد که فعلا فاقد چنین کانونی مهم و لازم باشد.
    
در قدیم، پادشاهان و امیران مشوّق و متولی امر تحقیق و تالیف بودند و اینک، جز معدودی از کشورها، دولتها طبق قانون و با بودجه کافی و برنامه مدون عهده دار این وظیفه بسیار مهم و اساسی شده اند.

۱۹۲۸ - الفبای لاتین به جای الفبای عربی در ترکیه

دولت جمهوری ترکیه یکم نوامبر ۱۹۲۸میلادی الفبای این کشور را که تا آن زمان همانند سایر ممالک اسلامی الفبای عربی بود به لاتین تغییر داد تا نه تنها هرچه بیشتر از گذشته اش فاصله بگیرد، بلکه تلفظ واژگان در سراسر کشور یکسان شود و تفاوت لهجه ها کاهش یابد. از آن پس واژه ها به همان گونه که درکوچه و بازار تلفظ می شد ــ نه مطابق ریشه و اصل واژه ــ به لاتین نوشته شد و اندکی تغییر یافت. برای مثال ؛ اسلامبول به صورت استانبول درآمد، بلند «بولنت» و محمد «مهمت» نوشته شد و .... در ایران هم عده ای به رضا شاه اصرار کردند که چنین کند که به نتیجه نرسیدند. بیش از سی درصد واژه های زبان ترکیه ریشه فارسی دارند.

۱۹۶۳ - کودتای سایگون که نتیجه نهایی آن معکوس بود

اول نوامبر سال ۱۹۶۳ چند واحد ارتش در جنوب ویتنام بر ضد دولت «نگو دین دی امNgo Dinh Diem» که در سال ۱۹۵۵ با برکنار کردن «بائو دای» امپراتور اسمی ویتنام جنوبی رئیس این کشور موقت شده بود دست به کودتا زدند که ضمن این کودتا «دین دی ام» و برادرش کشته شدند و یک شورای نظامی زمام امور را به دست گرفت که ضد کمونیست تر از او بود. دولت آمریکا هفتم نوامبر رژیم تازه را به رسمیت شناخت.

همسر «نگو دین دی ام» که در زمان کودتا در آمریکا بود دولت جان اف کندی رئیس جمهوری وقت امریکا را که خود ۲۲ روز بعد در شهر دالاس ترور شد متهم به حمایت از نقشه کودتا و مرگ شوهرش کرد. در پی این کودتا، جنگ ویتنام و در نتیجه مداخله امریکا در این جنگ گسترش یافت، جنگی که آمریکا در آن موفق نبود و وحدت ویتنام تامین شد.

«نگودین دی ام» یک کاتولیک بود که پیروان این مذهب در ویتنام جنوبی در اقلیت هستند. فرانسویان در طول استعمار ویتنام، مذهب کاتولیک را درآنجا ترویج کرده بودند. نگو دین دیم با حمایت ژنرال آیزنهاور رئیس جمهوری وقت آمریکا بود که موفق شد در ویتنام نظام جمهوری برقرار کند. حال آن که طبق قرارداد ژنو قرار بود تا انجام رفراندم وحدت دو ویتنام، بائو دای رئیس قسمت جنوبی این کشور باشد. نگو دین دیم هنگام مرگ ۵۴ ساله بود.

۱۹۶۶ - بروز اختلاف میان ایران و کنسرسیوم نفت!

در پی پدید آمدن اختلاف نظر میان ایران و کنسرسیوم نفت که از هفتم آبان ۱۳۴۵ هجری خورشیدی (۲۹ اکتبر ۱۹۶۶)، هشت سال پس از تصویب قرار داد طرفین در پارلمان ایران، آشگار شده بود یکم نوامبر این سال (۳ روز پساز پدیدآمدن اختلاف)، اورل هریمن Averell Harriman دیپلمات کارکشته آمریکایی برای رفع اختلاف وارد تهران شد. همزمان سی نماینده هم از جانب شرکتهای عضو کنسرسیوم به همین منظور به تهران وارد شدند.

هریمن که در تابستان ۱۹۸۶ درگذشت از دهه ۱۹۵۰ بارها برای حل مسئله نفت و مسائل مربوط به روابط ایران و آمریکا وارد تهران شده بود. درجریان اختلاف دکتر مصدق با دولت لندن بر سر نفت، هریمن چندین هفته در تهران اقامت کرده بود. باوجود این، هریمن در کتاب خاطراتش همه حقایق درباره این مسافرتها را بیان نکرده است.

۱۹۷۸ - در اوج انقلاب، شاه پسرش را به دیدار کارتر فرستاد

دهم آبان ۱۳۵۷ ( اول نوامبر ۱۹۷۸) در اوج انقلاب و پس از آغاز اعتصاب کارکنان نفت و قطع صادرات آن، شاه پسرش شاهزاده رضا را (که در آن زمان ۱۸ ساله بود) با یک پیام شفاهی به دیدار جیمی کارتر رئیس جمهوری امریکا فرستاد.

 رسانه های آمریکا قبلا نوشته بودند که شاه به تجدید انتخاب جرالد فورد کمک مالی کرده بود و این عمل باعث دلخوری کارتر شده بود. شاه با روسای جمهوری آمریکا از حزب جمهوری خواه ـ آیزنهاور، نیکسون و فورد و همکاران آنان از جمله کیسینجر، جورج بوش (پدر) ، رامسفلد و ... مناسبات بهتری داشت. دمکراتها بویژه جان اف. کندی و جیمی کارتر اصرار به دمکراتیزه شدن ایران، رعایت کامل قانون اساسی، اعلامیه جهانی حقوق بشر و کاهش مداخلات شاه در امور دولتی را داشتند. روزولت و ترومن هم قبلا تا حدی همین نظر را ابراز داشته بودند. برنامه اصلاحات که در ۱۹۶۱ به دست دکتر علی امینی نخست وزیر وقت به اجرا درآمد خواست جان اف. کندی رئیس جمهور لیبرال آمریکا بود.

۱۳۵۸ - شهادت آیت ‏اللَّه قاضی طباطبایی اولین شهید محراب

آیت‏ اللَّه سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی در سال ۱۲۹۲ش (۱۳۳۱ ق) در تبریز دیده به جهان گشود.تحصیلات مقدماتی علوم دینی را در زادگاهش فراگرفت و در ۲۵ سالگی راهی حوزه علمیه قم شد. آیت‏اللَّه‏قاضی در قم از محضر حضرات آیات عظام سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدمحمد حجت کوه کمره‏ای، سید صدر الدین صدر، سید حسین بروجردی و حضرت امام خمینی(ره) کسب فیض کرد و به مدارج والایی در علم رسید. وی همچنین پس از مدتی راهی نجف اشرف گردید و از درس آیات عظام سید محسن حکیم، عبدالحسین رشتی و علامه محمدحسن کاشف الغطاء استفاده‏های شایانی برد. آیت‏اللَّه قاضی در سال ۱۳۳۱ ش به تبریز رفت و نمایندگی حضرت امام را عهده دار گردید.

با شروع نهضت اسلامی در سال ۱۳۴۱ ش، مبارزات ایشان علیه رژیم پهلوی اوج گرفت و در این راه سختی‏های زندان، شکنجه و تبعید را به جان خرید. به ابتکار این مجاهد نستوه و دیگر یاران انقلاب بود که مراسم چهلم شهدای قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم، در ۲۹ بهمن آن سال در تبریز برگزار شد که در آن حماسه‏ای جاودان در تاریخ انقلاب اسلامی به ثبت رسید. آیت‏اللَّه قاضی طباطبایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی(ره) به عنوان نماینده تمام الاختیار و امام جمعه تبریز منصوب و در آن خطّه مشغول به خدمت شد. این مجاهد سترگ علاوه بر فعالیت‏های سیاسی و اجتماعی به امور علمی نیز اهتمام ویژه‏ای داشت و در طول سالیان عمر پر برکت خویش بیش از چهل اثر ارزنده از خود به یادگار گذاشت که الاجتهاد و التقلید، تاریخ قضا در اسلام، حدیقةُالصّالحین، علم امام، رساله در نماز جمعه و الفوائد از آن جمله‏اند. آیت‏اللَّه سید محمدعلی قاضی طباطبایی در دهم آبان ۱۳۵۸، مصادف با عید سعید قربان، نماز عید را اقامه کرده و در خطبه نماز گفت: "مرا تهدید به قتل می‏کنند. من از شهادت نمی‏ترسم و آماده‏ام و از خدا می‏خواهم." سرانجام در همان روز بعد از نماز مغرب و عشاء و در راه مراجعت به منزل، توسط منافقی از گروهک ضالّه فرقان به شهادت رسید و در ۶۵ سالگی به لقای معبود شتافت.

۱۹۹۳ - سالروز ایجاد «اتحادیه اروپا»

یکم نوامبر سال ۱۹۹۳ پیمان ایجاد «اتحادیه اروپا» معروف به پیمان Maastrich که در هفتم فوریه ۱۹۹۲ به امضا رسیده بود به اجرا گذارده شد که اینک دارای ۲۷ عضو، چهار میلیون و ۳۲۴ هزار کیلومتر مربع وسعت (نزدیک به سه برابر ایران) و ۵۰۰ میلیون جمعیت با زبان و فرهنگ مختلف است که ۲۳ زبان در مکاتبات و مکالمات اتحادیه رسمیت دارند. مذاکرات مربوط به تاسیس اتحادیه اروپا که جای «جامعه اروپایی» را بگیرد از ۱۹ دسامبر ۱۹۹۱ و همزمان با قطعی شدن فروپاشی شوروی آغاز شده بود ولی به سختی پیشرفت می کرد. شالوده این اتحادیه به نام بازار مشترک اروپا در دهه ۱۹۵۰ در گردهمایی «رم» منتهی به اعلامیه مورّخ ۲۵ مارس ۱۹۵۷ گذارده شده بود و پیش از این اعلامیه، طرح موضوع در مذاکرات سال ۱۹۵۱ پاریس که در ۱۸ آوریل این سال پایان یافته بود.تصویب پیمان فوریه ۱۹۹۲ در کشورهای اروپایی هم چندان آسان نبود. در فرانسه درصد اکثریت تصویب کننده ناچیز بود و در انگلستان به جای رفراندم، پارلمان آن را به تصویب رساند و در دانمارک، اکثریت مردم آن را رد کردند.

اصول این پیمان بر پایه هماهنگی امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیت مشترک کشورهای عضو تنظیم شده است و «یورو» پول واحد کشورهای اروپایی در اجرای همین پیمان به وجود آمده است که باز اکثریت مردم برخی از کشورهای عضو ازجمله سوئد رای به حفظ پول ملی خود دادند. تکلیف قانون اساسی اروپا هم که در بعضی از کشورهای عضو از سوی اکثریت مردم رد شده بود به درستی روشن و قطعی نشده است. علاوه بر تفاوت های فرهنگی میان ملل عضو اتحادیه اروپا، روسیه بزرگترین کشور اروپا در خارج از این اتحادیه قرار دارد و تا چنین باشد نمی توان به آینده این اتحادیه زیاد خوش بین بود، مخصوصا که بیشتر اعضای آن عضو «ناتو» هستند که یک اتحادیه نظامی و گرداننده اصلی آن آمریکا ـ کشوری در قاره دیگر ـ است.

انتهای پیام/