به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، در ایران، به‌ویژه در عرص فرهنگ و هنر، تأمین یک «خانه ابدی» درخور شان صاحب‌نظران، اندیشمندان، هنرمندان و فعالان فرهنگی، یکی از دغدغه‌های نهفته اما مهم است. این موضوع را می‌توان از دو نمونه بارز به خوبی دریافت. نخست، قطعه هنرمندان بهشت زهرا در تهران و دوم، امامزاده طاهر (ع) در کرج.

قطعه هنرمندان بهشت زهرا که تحت عنوان «قطعه ۸۸» یا «قطعه هنرمندان» در آرامستان بهشت زهرا تهران قرار دارد، ویژه دفن اهالی فرهنگ، هنر، نویسندگان و فعالان حوزه‌های هنری مانند سینما و تلویزیون که با مجوز معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است.

در اوایل دهه ۷۰ شمسی، گروهی از هنرمندان بزرگ ایران خواستار تخصیص محل مناسب برای دفن هنرمندان شدند و در نتیجه این قطعه به‌وجود آمد. ایجاد چنین قطعه ویژه‌ای نشان‌دهنده آن بود که هنرمندان، نویسندگان، مجسمه‌سازان، بازیگران، موسیقیدانان و سایر گروه‌های فرهنگی یک جای مشخص و شناخته‌شده برای آرامش ابدی می‌طلبند؛ جایی که نه صرفا گورستان عمومی باشد، بلکه نمادی از پاسداشت فرهنگ و هنر ایران نیز به شما رود تا دوست داران هنر بتوانند برای ذکر فاتحه و برپایی بزرگداشت و پاسداشت مقام آنان به آن مکان مراجعه کنند.

حفظ پرستیژ هنرمند و احترام به نقش او در جامعه، فراهم آوردن امکان دسترسی دوست‌داران، علاقه‌مندان، پژوهشگران به محل دفن و یادآوری میراث هنری او، ایجاد نمادی که بتواند «خانه ابدی» را برای اهالی فرهنگ به‌مثابه یک «نام و وجود در حافظ جمعی» مطرح کند و همچنین ایجاد فضایی معنوی و فرهنگی برای آیین‌های یادبود، گرامیداشت، تدفین با شأن از جمله دیگر اهداف ایجاد خانه ابدی هنرمندان است.

امامزاده طاهر کرج نیز دومین جایی است که محل دفن بسیاری از مشاهیر فرهنگ و هنر ایران قرار گرفته است. بنای اولیه آن به دوره صفویه بازمی‌گردد و فضای آرامگاهی و زیارتی دارد. این امامزاده یکی از «به‌نام‌ترین گورستان‌های کرج و تهران به شمار می‌رود» و محل دفن چهره‌های برجسته ادبی و هنری همچون غلامحسین بنان، احمد شاملو، هوشنگ گلشیری، جلال ذوالفنون، حسن گل‌نراقی، دلکش، نعمت الله آغاسی و در آخرین تشییع هنرمندان نیز ناصر تقوایی در این محل به خاک سپرده شد.

درباره زندگانی امامزاده طاهر (ع) هیچ گونه مدرک و مستندی که شخصیت ایشان را به صورت کامل معرفی کند، در دست نیست و از کیفیت ورود و دلایل هجرت و اولاد و خصوصیات دیگر وی در سایت ها سخنی نیامده است، اما با تحقیق فراوان درباره اجداد بزرگوار این ایشان به اطلاعاتی رسیدیم.

اینکه امامزاده طاهر از بنای مذهبی برخوردار است و همچنین دفن بسیاری از هنرمندان پیش از انقلاب اسلامی در این مکان اتفاق افتاده شاید دلیلی بر این باشد که قشر روشنفکر هنرمندان اصرار دارند در امامزاده طاهر کرج دفن شوند اما بازهم به صورت قطعی دلیل این موضوع مشخص نیست و سوالیست که برای ماهم بی جواب مانده است زیرا در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران نیز تعداد زیادی از هنرمندان پیش از انقلاب از جمله فردین دفن هستند اما اشتیاق قشر روشنفکر برای دفن شدن پس از مرگشان در امامزاده طاهر کرج قطعه‌ای از یک پازل است.

هنرمندان کار می‌کنند تا هویت فرهنگی، زبان هنر، خاطره جمعی را شکل دهند. وقتی آن‌ها می‌روند، مکانی که در آن ابقا می‌شوند نیز می‌تواند بخشی از این حافظه باشد. محل دفن هنرمندان نه صرفا محل خاکسپاری، بلکه تبدیل به «موزه زنده» یا «محفل یادبود» می‌شود که مردم، دوست‌داران و پژوهشگران به آن مراجعه می‌کنند. اگر هنرمندی سال‌ها زحمت کشیده باشد، جامعه با فراهم آوردن یک «قطعه ویژه»، یک نشانه احترام می‌گذارد که این شخص نه فقط به‌عنوان شهروند، بلکه به‌عنوان فرهنگی که بر جامعه اثر گذاشته است، دیده شود.

بنابراین، آنچه از چگونگی شکل‌گیری و کارکرد قطعه هنرمندان در بهشت زهرا و نیز آرامگاه امامزاده طاهر کرج برمی‌آید این است که «محل دفن مناسب برای اهالی فرهنگ و هنر» تنها یک گورستان نیست، بلکه بخشی از پروژه بزرگ‌تر پاسداشت میراث، احترام به هویت فرهنگی و حفظ یاد و خاطره کسانی است که به این سرزمین خدمت کرده‌اند.

اینکه بعضی از روشنفکران و هنرمندان بخواهند در امامزاده طاهر دفن شوند، مانند ناصر تقوایی، نشان‌دهنده این است که آنان می‌خواهند بخشی از این هویت نمادین باشند؛ نه صرفا به‌عنوان فرد، بلکه به‌عنوان عضو یک جریان فرهنگی پویا. جامعه نیز اگر می‌خواهد هنر و فرهنگ را ارج بنهد، باید درباره این مکان‌ها قطعات ویژه، آرامگاه‌ها، مراکز یادبود فکر کند و آن‌ها را به عنوان بخش فرهنگ ملی حفظ نماید.

انتهای پیام/