به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ زمانی که مخترع سوئدی، آلفرد نوبل، جایزهای را بنیان نهاد که از سال ۱۹۰۱ اعطا میشود، میدانست هیچ انسانی نمیتواند سریعتر از یک شیر بدود یا مسافت بیشتری را نسبت به یک دلفین شنا کند. برتری ما به عنوان یک گونه، نه به دلیل قویترین یا سریعترین بودن، بلکه به خاطر ذکاوت و نبوغمان و همچنین تواناییمان در تصور، طراحی و ساخت بهدست آمده است.
داشون وانگ، استاد مهندسی صنعتی و علوم مدیریت، مدیر موسسه نوآوری نورثوسترن، استاد افتخاری دانشکده فیزیک و اخترشناسی کالج وینبرگ، میگوید: امروزه نبوغ انسانی از طریق ماشینهایی که میسازیم بروز پیدا میکند. تقریباً هر پیشرفت علمی بزرگ در ۵۰ سال گذشته، از شناسایی امواج گرانشی تا توالییابی ژنوم انسان و نقشهبرداری ساختار پروتئینها با ابزارهای هوش مصنوعی وابسته به ماشینی بوده است که نسبت به هر انسانی در جهان میتواند بهتر حس کند، دقیقتر اندازه بگیرد یا سریعتر محاسبه کند.
با این حال، جوایز علمی معتبر هنوز دستاوردها را عمدتاً به عنوان یک تلاش انسانی معرفی میکنند. جوایز نوبل بارها به افرادی اهدا شده که کشفشان تنها با فناوریهای خارقالعاده ممکن شده بود. اما ماشینها و جوامعی که این فناوریها را ساختهاند، به ندرت به عنوان همآفرینندگان شناخته میشوند.
اگر بالاترین افتخارات ما قرار است واقعیت کشفهای مدرن را منعکس کنند، باید ماشینهایی که امکان آن کشفها را فراهم کردهاند، به رسمیت شناخته شوند. این میتواند از طریق جوایز موجود، ایجاد یک دسته جدید یا راهاندازی جوایز تازه انجام شود.
ماشینها فقط ابزار در خدمت علم نیستند؛ آنها خود علم هستند. به آزمایش تلسکوپ تداخلسنج لیزری امواج گرانشی (LIGO) فکر کنید. کشف امواج گرانشی در سال ۲۰۱۵، در سال ۲۰۱۷ با جایزه نوبل فیزیک تقدیر شد؛ آن هم تنها ۲ سال بعد.
اگرچه آلبرت اینشتین وجود این امواج را ۱۰۰ سال پیش، تنها با تصور، کاغذ و قلم پیشبینی کرده بود، مشاهده آنها وابسته به یک دستاورد مهندسی بود که تنها در چند دهه اخیر امکانپذیر شده بود: ۲ تونل هر یک به طول چهار کیلومتر، کاملاً عمود بر هم، تحت خلاء بسیار بالا، مجهز به پرتوهای لیزری که تغییرات طولی را با دقت بسیار بسیار زیاد تشخیص میدهند.
به طور مشابه، تلسکوپ فضایی جیمز وب دید ما را از کیهان دگرگون کرده است. ساخت برخورد دهنده هادرونی بزرگ به اندازه کشف بوزون هیگز که بعدها در آن تأسیسات انجام شد، یک پیشرفت بود. میکروسکوپ الکترونی کرایو (Cryo-EM) نیز زیستشناسی را متحول کرده است.
جایگاه ماشینها در جوایز علمی
فصل نوبل زمانی است که جهان به علم نگاه میکند. اگر پیشرفتها را صرفاً پیروزی انسانی نشان دهیم، دیدگاهی قدیمی را تقویت میکنیم که در آن ماشینها فقط ابزار هستند.
این غفلت مهم است. جوایز فقط گذشته را تقدیر نمیکنند؛ آنها آینده را شکل میدهند. دریافت جایزه باعث میشود مقالات بیشتری در همان موضوع منتشر شود. هر چند جوایز در شبکهای کوچک از موسسات علمی متمرکز است، اما میتوانند رشتهها را با ایجاد کانالهایی که دانش از طریق آنها پخش میشود، به هم مرتبط کنند. اعطای اعتبار و جایگاه به افراد، ایدهها و رشتهها، به عموم مردم نشان میدهد چه چیزی پیشرفت علمی محسوب میشود.
و اهمیت آن در حال افزایش است. هوش مصنوعی فرآیند کشف دارو و شبیهسازی چینش پروتئینها را تسریع میکند و حتی مدالهای طلای المپیاد بینالمللی ریاضی را به دست میآورد.
ماشینهایی که میسازیم فقط دامنه تحقیقات ما را گسترش نمیدهند؛ آنها ما را نیز بازتعریف میکنند. وقتی هوش مصنوعی «آلفاگو» بخش «دیپمایند» شرکت گوگل بر بهترین بازیکنان جهان بازی گو غلبه کرد، فقط مسابقه را پایان نداد: بلکه بازی را خود دگرگون کرد. قهرمانان انسانی اکنون از استراتژیهایی استفاده میکنند که پیشتر کسی تصورشان را نمیکرد. علم نیز ممکن است تجربه تغییر مشابهی داشته باشد. در محیط پژوهشی که روز به روز وابسته به ماشینهاست، دانشمندانی که موثرترین کار با ماشینها را انجام میدهند، ممکن است سرعت کشف را تعیین کنند.
پس وقت آن است که جوایز به طور آشکار همکاری انسان- ماشین را تجلیل کنند. منظور از این، تقدیر از دستاوردهای علمیای است که تنها به واسطه یک ماشین طراحیشده برای توسعه تواناییهای انسانی، امکانپذیر شدهاند. این دستاوردها میتوانند شامل تجهیزات آزمایشی بزرگ، حسگرهای پیشرفته، الگوریتمهای قدرتمند و سیستمهای یکپارچهای باشند که بزرگترین پرسشها را پاسخپذیر میکنند.
بیشتر بخوانید:
نوابغ امسال جایزه نوبل چه کسانی هستند؟ / در جستوجوی قهرمانان علم در روزگار بحرانها
تعریف دقیق این همکاریها باید مورد بحث قرار گیرد. این گفتوگو ما را مجبور میکند تا نحوه کار علم مدرن را بررسی کنیم و این تغییر، جهان را بهبود میبخشد.
اول، این باعث گسترش دامنه شناسایی دستاوردها میشود و اطمینان میدهد که مهندسان، تکنسینها و توسعهدهندگان نرمافزار که اغلب نادیده گرفته میشوند، جزو سوابق علمی هستند. ما باید نه تنها توانایی پرسش درست را بلکه شجاعت، نبوغ و پشتکار برای ساخت ماشینهایی که به آن پرسشها پاسخ میدهند را نیز تقدیر کنیم.
دوم، این پروژههای پرریسک و پرپاداش را تشویق میکند. ساخت چیزی مثل LIGO، عمل بلندپروازی و صبوری است؛ این رصدخانه همچنان پربودجهترین پروژه بنیاد ملی علوم آمریکا است. جوایز میتوانند چنین ریسکهایی را برای سرمایهگذاران، دانشمندان جوان و عموم جذابتر کنند.
سوم، این باعث میشود درک عمومی دقیقتری از علم ایجاد شود. با توجه به اینکه اعتماد عمومی به علم در حال حاضر شکننده است، گفتن داستان واقعی اهمیت دارد.
چهارم، این روش افتخارات علمی را برای آینده آماده میکند. با کشفهای بیشتر با استفاده از ماشینها، سیستمهای جایزهای که آنها را نادیده میگیرند، بیربط خواهند شد.
این مسئله تلاش برای جایگزینی انسان با ماشین یا کماهمیت جلوه دادن دستاورد انسانی نیست. ما هنوز میتوانیم نبوغ انسانی را جشن بگیریم، اما باید اعتراف کنیم که چه چیزی باد در بالهای ما بوده است. انکار این همکاری، چسبیدن به یک دیدگاه رمانتیک اما ناقص از کشف است. پذیرش آن، به معنای تجلیل از تمام ستارگان خلاقیت -انسانی و ماشینی- است که علم را پیش میبرند.
انتهای پیام/
نظر شما